Herb gminy Ruda Maleniecka wyobraża w polu zielonym koło wodne złote (żółte) o pięciu dzwonach, bez szóstego dolnego i umieszczoną pod nim takąż rybę, karpia. Koło wodne symbolizuje miejscowe tradycje przemysłu głównie żelaznego oraz przetwórstwa zbożowego. Kuźnice wodne i późniejsze zakłady metalurgiczne działały na terenie obecnej gminy co najmniej od początku XVI wieku przez około 500 lat. Liczne przykłady zastosowania kół wodnych zawierają dzieje Kołońca i Machor. W Maleńcu u schyłku XVIII wieku powstał zakład metalowy z dwoma czynnymi do dziś kołami wodnymi o średnicach 5,5 i 4,7 metra. W 1825 roku nad jednym stawem w Rudzie Wyszyńskiej stały młyn zbożowy, folusz, tartak i fryszerka, posiadające łącznie 9 kół wodnych. Wkrótce wieś ta, pod nową nazwą Ruda Maleniecka, zasłynęła jako centrum rozwiniętych dóbr fabrycznych. Ponadto, poprzez wizerunek koła wodnego herb gminy nawiązuje do herbu powiatu koneckiego. Na podkreślenie zasługuje zielona barwa pola tarczy, mająca uzasadnienie w znacznej lesistości obszaru gminy (ponad 50%).
Ryba symbolizuje miejscową gospodarkę rybacką, opartą na doświadczeniach powstałej w 1912 roku w Rudzie i pierwszej w Polsce Stacji Doświadczalnej Rybackiej. W 2009 roku wyhodowany tutaj karp królewski został wpisany na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
W trakcie prac nad projektem herbu odnaleziono międzywojenną pieczęć wójta gminy z carską symboliką guberni radomskiej – snopem zboża między dwoma młotami. Znaki te, będące symbolami obcego panowania, stosowały na swych pieczęciach również inne ośrodki miejskie i gminne z terenu powiatu koneckiego, sądząc, że właściwie oddają charakter pracy i zajęć mieszkańców. Gdzieniegdzie używano ich jeszcze w latach okupacji hitlerowskiej.
Flagę gminy Ruda Maleniecka stanowi płat materii o proporcjach boków 8:5, barwy zielonej, z umieszczonymi pośrodku godłami herbowymi; wysokość godeł równa się połowie długości flagi. Jest to typowa flaga heraldyczna, czyli płat w barwie pola tarczy z centralnie położonymi godłami odpowiednio dużych rozmiarów.
Projekty herbu, flagi, pieczęci urzędowych oraz sztandaru, po pozytywnym zaopiniowaniu przez Komisję Heraldyczną przy MSWiA, Rada Gminy w Rudzie Malenieckiej przyjęła 29 kwietnia 2011 roku.