Naprzeciwko kościoła w Petrykozach, przy drodze z Końskich do Opoczna, na prywatnej posesji stoi na postumencie krzyż żeliwny. Początkowo stał na placu kościelnym, od strony północnej. W latach siedemdziesiątych został przeniesiony z placu kościelnego na miejsce po przeciwnej stronie drogi, naprzeciwko kościoła. Z uwagi na fakt, że wokół postumentu i samego krzyża panował od czasu do czasu nieporządek: zatrzymywały się furmanki dowożące wiernych do kościoła – konie zanieczyszczały otoczenie; krzyż wraz z postumentem został przeniesiony na prywatną posesję.
Wg wyjaśnień mieszkańców posesji: krzyż posiadał inskrypcje – dzisiaj nieczytelne przez znaczne skorodowanie krzyża. Była też tablica: ta podczas przenosin ponoć się „potłukła” i nie została zachowana.
W książce Kiryła Sokoła i Aleksandra Sosny: Stulecie w kamieniu i metalu. Rosyjskie pomniki w Polsce w latach 1815-1915, Moskwa 2005, autorzy informują: Petrykozy, wieś w powiecie opoczyńskim w guberni radomskiej – żeliwny krzyż na kamiennym postumencie usytuowany przed kościołem (pomnik-krzyż ku czci Aleksandra II).
Warto za autorami też dodać szerszą informację: Polska była bardzo krajem religijnym. Wzdłuż dróg i przed drewnianymi kościółkami stały tysiące krzyży, figur Matki Bożej i świętych. Było ich jednakowo dużo w katolickich i prawosławnych rejonach kraju. Wznosząc takie pomniki Polacy upamiętniali ważne wydarzenia swoich czasów. W przełomowym momencie powstania styczniowego rosyjski rząd zdecydował się na radykalne środki mające na celu jego uśmierzenie i w lutym 1864 roku zniósł pańszczyznę, dając chłopom ziemię. Decyzja okazała się skuteczna, uśmierzyła polski bunt, jednocześnie w sposób zauważalny polepszyła los tej warstwy społeczeństwa. W podzięce za to w szeregu miejscowościach w Polsce ustawiono dużą liczbę kamiennych krzyży z dziękczynnymi napisami. Idea reformy była tak popularna, że spotykano religijne pomniki wzniesione na jej cześć nawet po 20 i 40 latach od dnia jej wprowadzenia. Po zabiciu przez terrorystów cara Aleksandra II także na jego cześć ustawiono pamiątkowe krzyże w różnych częściach kraju…
Krzyż na postumencie jest bardzo rzadkim i cennym zabytkiem zamierzchłej epoki. Mam nadzieję, że znajdzie się w ewidencji zabytków; obok innych zabytków zostanie objęty nadzorem konserwatorskim.