Fotografia z 2002 r. – KW.
Cmentarz po lewej stronie szosy do Piotrkowa naprzeciw szkoły podstawowej, założony na planie prostokąta (19 x 16 m). Ogrodzony z dwóch stron siatką, z pozostałych drewnianym płotem, od strony pola częściowo brak ogrodzenia. Od strony szosy bramka z metalowych prętów z napisem : ROK 1914. Wewnątrz w 5 rzędach 21 mogił w postaci pagórków ziemnych. W lewym narożniku od strony szosy większa i wyższa mogiła z drewnianym krzyżem (wys. ok. 3 m), tzw. Grób Nieznanego Żołnierza.
Na mogiłach 17 drewnianych krzyży rosyjskich, dwa łacińskie i dwie tablice z blaszanymi daszkami.
Na krzyżach napisy:
- WASILEWICZ | TISLIKOW…
- Andrej… | + 6.12.1914
- PIOTR JEGOROW | KOMDT.D.TELEF.ABT | + 9.01.1915
- ANGRIGOR.GURLOWO- | …GREN…IB GARDE R.6 | + 23.3.1915
- ALEXANDER MASZKOW | GEFR… | +10.02.1915
- …K DIACZENKO | GREN.TAURYCZER GREND.R… | + 7.12.1914
- … | … | 12.12.1914
- PETER MOROZOW | GREND. | TAWRYCZER GR. GR 6 | + 5.4.1915
- ANDREJ GRYGONOSZ | GREND.MOSK.G.R.8 | +2.1.1915
- …KORY | ROSŁAKOW | GREND.MOSK… | + 16.12.1914
- … | … | + 7.7.1915
- … | … | + 2.3.1915
- … | … | + 18.1.1915
Na tablicy napis:
- FIODOR | GRYGORIEW | AROSTYN | PAWEL | LEWICKI | …ENADIER | … | … | + | 7.DEZ. | 1914
Krzyże i tablice uszkodzone, zbutwiałe, część napisów nieczytelna.
Cmentarz porośnięty wysoką trawą, wzdłuż ogrodzenia akacje i krzewy; siatka ogradzająca cmentarz zardzewiała i pochylona.
Spoczywa tu 35 żołnierzy armii rosyjskiej, 2 niemieckiej i 1 austro-węgierskiej.
Pierwotnie cmentarz obejmował ok. 30 mogił z drewnianymi krzyżami i tablicami. W okresie międzywojennym był on pod opieką miejscowej szkoły, której uczniowie usypali Mogiłę Nieznanego Żołnierza. w 1928 r. cmentarz wyremontowano: nadsypano mogiły, zakonserwowano krzyże i tablice oraz naprawiono drewniane ogrodzenie.
Urszula Oettingen
[w: Urszula Oettingen, Cmentarze I wojny światowej w województwie kieleckim
Warszawa – Kraków 1988]
Wykonując zarządzenie koneckiego starostwa z dnia 25 maja 1945 r. gminy przedłożyły plany cmentarzy wojennych z wojny światowej 1914-18. Dokument w zbiorach KW.
Dokument w zbiorach KW
Cmentarz wojskowy w Rudzie Malenieckiej
… Na wspomnianym polowym wojskowym cmentarzu został pochowany Legionista Wacław Osiński: Ułan 1. Poln. RUSS LLOGION (napis w oryginalnym brzmieniu) poległ 24 kwietnia 1915 r. koło Fałkowa.
Pochowano tu również Polaków, którzy ubrani w mundury zaborcze musieli strzelać do siebie w nie swojej sprawie narodowej:
- Paweł Lewicki – żołnierz wcielony do armii rosyjskiej, zmarł tragicznie w domu rodziców Bronisławy Kijowskiej, zamieszkałej w Rudzie Malenieckiej nr 101.
- Józef Sierski – LSTM. Z.A.A.6731 (oryginalny napis na krzyżu), poległ 7 lipca 1915 r., walczył w armii rosyjskiej.
Pogrzebano tutaj więcej Rodaków w obcych mundurach, ale dane osobowe nie zachowały się…
Na przełomie lat 50. i 60. w Gromadzkiej Radzie Narodowej w Rudzie Malenieckiej dowiedziałem się, Uchwałą nr 6/57 Prezydium GRN w Rudzie Malenieckiej z dnia 6.06.1957 cmentarz ten został zawnioskowany do likwidacji i zgodnie z Ustawą zostanie automatycznie zlikwidowany.
Jako Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej od tej chwili rozpocząłem zmagania z urzędniczą materią PRL. Po długich wysiłkach i zmaganiach Komisja Opieki Nad Zabytkami w Kielcach 29 stycznia 1970 r. wpisała rzeczony cmentarz do Rejestru Cmentarzy Okręgowej Komisji Opieki nad Zabytkami w Kielcach. Na moją prośbę dyrektor miejscowego tartaku użyczył drewna, a miejscowa szkoła podstawowa pod opieką dyrektora wykonała ogrodzenie. W taki sposób od zagłady uratowany został cmentarz wojskowy…
Włodzimierz Koperkiewicz
[w: por. lot. Włodzimierz „Koper” Koperkiewicz, Cmentarz wojskowy w Rudzie Malenieckiej
AVE nr 13, 2005]