Drzwi w południowej ścianie kościoła,
pod tympanonem (nieistniejące)
O drzwiach w południowej ścianie kolegiaty pod wezwaniem św. Mikołaja można wyczytać w ciekawym opisie dokonanym przez Stanisława Tomkowicza; jesienią 1902 roku. Opis dotyczy drzwi umiejscowionych niegdyś pod tympanonem: …W ścianach o otworach okiennych ostrołukowych, o szkarpach gotyckich, o gzymsach spłaszczonego, lecz bądź co bądź gotyckiego okroju, widzimy dwoje drzwi prostokątnych w obramieniach renesansowych. Jedne w południowej ścianie nawy, drugie w facyacie zachodniej. Odrzwia te nie są później wprawione, lecz współczesne budowie, a liczy się z niemi gzems kordonowy, który na facyacie załamuje się nad nad niemi w katach prostych, na bocznej zaś ścianie obiega łukiem półkolisty tympanon romański. W tem ostatniem więc miejscu gzyms gotycki ujmuje i łączy w całość element renesansowy z romańskim. Dziwne i rzadko spotykane… i dalej …Ciekawym zabytkiem także z XVI zapewne wieku, są drzwi dębowe południowego wejścia do kościoła z okuciem grubej, ale nie pozbawionej zacięcia roboty, w którego motywa ornamentacyjne wpleciona jest podkowa i jakby przewrócona Leliwa. Fig. 27 jest reprodukcją rysunku ich wykonanego w roku 1876 przez ś.p. M. Cerchę…
Dalej autor opisu pokazuje rysunek okucia drzwi dębowych południowego wejścia do kościoła.
Z opisu kościoła dokonanego przez Feliksa Przyborowskiego dowiadujemy się, że: …W prawym przęśle nawy, bliżej szkarpy zachodniej, zamurowany otwór drzwiowy prostokątny o wągarach i nadprożu profilowanym renesansowo (przerobiony w 1944 roku na ołtarz polowy)… Ołtarz polowy istniał zapewne do połowy lat sześćdziesiątych [w momencie pisania pracy tj. 1954 otwór drzwiowy był nadal zamurowany]. Można powiedzieć z dużą dozą prawdopodobieństwa, że drzwi te w 1944 roku lub nieco później zostały przekazane do innego kościoła [?].
Drzwi w południowej ścianie kościoła
otwór drzwiowy na prawo od tympanonu
O innych drzwiach – równie pięknych i starych, które usytuowane są tuż obok opisywanych można dowiedzieć się w opisie kościoła dokonanym przez ks. Józefa Barańskiego. Czytamy: W południowej ścianie prezbiterium jest nowszy, bo w roku 1943 wykonany otwór w murze, w którym umieszczono dawne żelazne drzwi. Były one w latach 1903-43 miedzy zakrystią a prezbiterium, wcześniej zaś w południowym wejściu do nawy [sic!]
Drzwi zostały zamontowane zamkiem na zewnątrz, co świadczy o tym, że „przywędrowały” z innego miejsca. Czy są bardzo stare – średniowieczne? Czy pochodzą z XVIII wieku? Nie odnalazłem opinii specjalistów.
Główne drzwi do kościoła
…Po restauracji kościół przedstawia się okazale. Trzy facjaty zdobią zębate szczyty, których dawniej kościół nie miał. Wejście główne do świątyni [uprzednie drzwi od strony zachodniej były wielkości obecnych drzwi usytuowanych od strony południowej i północnej] przez zasklepioną kruchtę wewnętrzną, na której sklepieniu wspiera się chór… [ks. Jan Wiśniewski, 1913 r.]
W dniu 31 sierpnia 2011 roku wymieniono dębowe skrzydła drzwiowe głównego wejścia do kolegiaty p.w. św. Mikołaja – od strony zachodniej. Nowe skrzydła drzwiowe wykonał artysta metaloplastyk, Ormianin, od kilkunastu lat mieszkający w Polsce: Aram Shakhbazyan.
Bibliografia:
– Feliks Przyborowski Architektura późnogotyckiego kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Mikołaja w mieście Końskich, [rękopis] Lublin 1954
– ks. Józef Barański Kolegiata p.w. św. Mikołaja w Końskich, [maszynopis] Końskie 1998
– Julian Bartoszewicz Kościół św. Mikołaja w Końskich, [w] Kalendarzyk polityczny, 1848 r.
– Stanisław Tomkowicz Z wycieczki do Królestwa Polskiego, [w] Sprawozdaniu Komisji Do Badania Historii Sztuki w Polsce, tom VIII, Kraków 1912
– ks. Jan Wiśniewski Dekanat konecki, Radom 1913