Dom pocztowy w Końskich w XIX wieku

Końskie skrzyżowanie ulic Pocztowej i Krakowskiej, dom pocztowy z pierwszej ćwierci XIX wieku. Jedno z niewielu zachowanych fotografii budynku „starej” poczty (młodzi i „niedoświadczeni” konecczanie często mylą z budynkiem „poczty Malanowicza”). Fotografia z lat pięćdziesiątych XX wieku. Na rowerze Bogdan Faworski (na ramie) - przewodzi tata. Fot z kolekcji Bogdana Faworskiego.
Końskie skrzyżowanie ulic Pocztowej i Krakowskiej, dom pocztowy z pierwszej ćwierci XIX wieku. Jedno z niewielu zachowanych fotografii budynku „starej” poczty (młodzi i „niedoświadczeni” konecczanie często mylą z budynkiem „poczty Malanowicza”).
Fotografia z lat pięćdziesiątych XX wieku. Na rowerze Bogdan Faworski (na ramie) – przewodzi tata. Fot z kolekcji Bogdana Faworskiego.

Placówka pocztowa w Końskich została otwarta przed 1815. Do 17.12.1834 urząd pocztowy pośredni, potem ekspedycja i stacja przeprzęgowa. Urząd zwierzchni od 1835 – Radom.

Podległe stacje pocztowe:
Drzewica (1815-34), Fałków (1818-34), Kamienna Wola (1833), Łopuszno (1815-34), Nowe Miasto n. Pilicą (1815-34), Opoczno (1815-34), Przedbórz (1815-34), Przysucha (1815-34), Radoszyce (1815-34).

Położony na skrzyżowaniu traktów pocztowych:
Warszawa – Kraków (do 1834), Radom – Radomsko (1815-34), Końskie – Kielce (1815-20), Końskie – Piotrków (1815-17), Końskie – Kamieńsk (1818-24), Końskie – Radomsko (1826-54).

Liczba koni etatowych:
10 w 1834, 4 w latach 1835-51.

Naczelnicy:
Karol Widuliński (1810-18), Ludwik Lineburg (1818-20), Karol Rehan (1820-21), Maksymilian Kamieński (1821-25), Szymon Swiechowicz (1825-34).

Sekretarze urzędu:
Jakub Dulski (1825-26), Wojciech Meltzer (1827), Wojciech Seydel (1827-28), Ludwik Kraków (1828), Jakub Dulski (1827-36).

Ekspedytorzy:
Szymon Swiechowicz (1835-40), Mikołaj Widuliński (1840-61), Józef Widuliński (1861-69).

Pisarze:
Leon Koprowicz (1819-20), Chodorowicz (1820-21).

Aplikanci:
Franciszek Ksawery Piotrowski (1824-25), Franciszek Zdrojewski (1825-28).

Projekt budynków pocztowych w Końskich z 1821 r. Ze zbiorów Muzeum Poczt i Telegrafów we Wrocławiu.
Projekt budynków pocztowych w Końskich z 1821 r. 
Ze zbiorów Muzeum Poczt i Telegrafów we Wrocławiu.

Dom pocztowy w Końskich, projekt z 1821 r.  Ze zbiorów Muzeum Poczt i Telegrafów we Wrocławiu.Dom pocztowy w Końskich, projekt z 1821 r. 
 Ze zbiorów Muzeum Poczt i Telegrafów we Wrocławiu.

Plan gruntów należących do domu pocztowego w mieście Końskie, wymierzony w roku 1820 przez Juliusza Colberga (ojca Oskara Kolberga). Pokazano dwa skrajne fragmenty planu. Plan w kolekcji KW.

Plan gruntów należących do domu pocztowego w mieście Końskie, wymierzony w roku 1820 przez Juliusza Colberga (ojca Oskara Kolberga). Pokazano dwa skrajne fragmenty planu. Plan w kolekcji KW.
Plan gruntów należących do domu pocztowego w mieście Końskie, 
wymierzony w roku 1820 przez Juliusza Colberga (ojca Oskara Kolberga). 
Pokazano dwa skrajne fragmenty planu. Plan w kolekcji KW.

Plan budynków poczty w Końskich z 1882 r. Ze zbiorów Muzeum Poczt i Telegrafów we Wrocławiu.Plan budynków poczty w Końskich z 1882 r. 
Ze zbiorów Muzeum Poczt i Telegrafów we Wrocławiu.

Projekt zabudowań pocztowych będący w posiadaniu Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu omówiony jest w książce Zuzanny Borcz: Budynki pocztowe na ziemiach polskich do 1939 r. Jest tam taki opis:

Oryginalne rozwiązanie budynku stanowi projekt pocztamtu w Końskich. Działka poczty jest zbliżona do kwadratu, jednak układ budynków odbiega od typowego rozwiązania. Główny budynek znajduje się w jednym narożu, natomiast zabudowania gospodarcze są usytuowane po przeciwnej stronie, wzdłuż całego boku działki. Elewację od strony ulicy stanowią ściany frontowe obu budynków, połączone ozdobnym ogrodzeniem typu parkowego z bramą wjazdowa, na środku. Budynek główny jest piętrowy z wysokim dachem o bogatej elewacji. Wejście umieszczone jest niesymetrycznie, na piętrze znajduje się balkon. Parter obejmuję pokój ekspedycyjny i gościnny wraz z kuchnią, natomiast na piętrze znajduje się mieszkanie pocztmistrza. Budynek gospodarczy od strony ulicy jest również piętrowy, z przeznaczeniem dla pocztylionów, w dalszej części parterowy obejmujący stajnię na 16 koni, dwie wozownie i sieczkarnię. Elewacja tego budynku jest skromniejsza, lecz również z ryzalitem i boniowaniem.

W przypisie do tego opisu autorka podaje, że pod tym projektem jest napis: Rys zabudowania Poczt-Amtu w Końskich. Plan niniejszy poświadczam. W Końskich 9 Kwietnia 1821. Miklaszewski.

Końskie straciło swoje znaczenie pocztowe w 1834 z chwilą,
 gdy uruchomiono nową drogą z Warszawy do Krakowa przez Radom i
 Kielce.

Mieczysław Czernik
Fot. Paweł Kałwiński. W miejscu gdzie stoi blok (ul. Brzozowa 2) znajdował się budynek starej poczty.
W miejscu gdzie stoi blok (ul. Brzozowa 2) znajdował się budynek starej poczty. 
Fot. Paweł Kałwiński

Posiadam (KW) ciekawe zapiski Henryka Seweryna Zawadzkiego dokonane zapewne w latach 30. XX wieku:

Księga hipoteczna
Nieruchomość w Końskich przy ul. Krakowskiej pod nr 34 i 35, a hipoteczny numer 1.
(autor notatki dodatkowo dopisał, że ul. Krakowska już w 1754 jest wzmiankowana)

Dokument C z dn. 6.04.1826
– Plenipotencja uznana u rejenta Alex. Engelke w Warszawie przez Karola Widulińskiego Sekretarza Generalnego Dyrekcji Generalnej Poczt Królestwa Polskiego na rzecz Juliana Widulińskiego, co do nieruchomości pod nr 34, 35 w Końskich. Dom i pole należało do Karola Widulińskiego.
Za urząd municypalny w Końskich podpisuje się w 1877 Franciszek Mazurkiewicz (?).

– Dnia 27.04.1832 dom, gdzie dziś mieści się poczta został sprzedany przez Karola Widulińskiego Jeneralnej Dyrekcji Poczt Królestwa Polskiego.

Henryk Seweryn Zawadzki

Bibliografia

  • Mieczysław Czernik, obszerny list do KW z dnia16 marca 1989 – w zbiorach KW.
  • Zuzanna Borcz, Polskie poczty, Wrocław 1992.
  • Zapiski Henryka Seweryna Zawadzkiego pt. Księgi hipoteczne, w zbiorach KW.