Końskie ul. Partyzantów, kapliczka Matki Boskiej w murze parkowym

Kapliczka znajdująca się w oszkarpowanym murze parkowym, usytuowana jest tuż obok „Domku wnuczętów” [nazwa własna] i baszt. Wnęki z postaciami MB znajdują się po północnej i południowej stronie muru, funkcjonując jakby oddzielnie. Budowla ta powstała zapewne w trzeciej dekadzie XIX wieku. W tym też bowiem czasie na dworze Małachowskich w Końskich przebywał Franciszek Maria Lanci.

Młody, 26 letni architekt zostaje zaproszony przez rodzinę Małachowskich do Polski dla wykonania szeregu prac w ich rezydencji w Końskich. Pierwszymi zadaniami, które tam otrzymał były: przebudowa w stylu neogotyckim istniejącego kościoła p.w. św. Mikołaja, następnie wzniesienie oranżerii w stylu egipskim, oraz neogotyckiej kapliczki parkowej… [1]

Lanci został sprowadzony do Końskich w 1825, realizował również projekty w posiadłości Małachowskich w Białaczowie, około 1830 roku wyjechał do Krakowa gdzie obejmował ważne stanowiska i realizował odpowiedzialne zadania. [2]

Czy tak wyglądał południowy fragment parku z murem pod koniec XIX wieku? Do gruntownych porządków w parku przystąpiono w 1897 roku po przyjeździe hr. Anny drugiej żony Juliusza Tarnowskiego. Cały park ogrodzono. Zmianie uległ pierwotny charakter niektórych budowli, jak np. glorietty, której otwarte arkady zamurowano… [3]

Z tego okresu pochodzi kamień z wyrytą datą 1898 wmurowany południowy fragment ogrodzenia parkowego przy ulicy Partyzantów, chociaż jego użycie wydaje się wtórne. Zapewne ozdabiał inny fragment muru.

Podczas prac remontowych w roku 2013 w podstawie figury Matki Boskiej, po prawej stronie pracownicy uwidocznili napis: M. Szlifirz i datę 1899 r. Napis nie był szczególnie zakryty, ale przy wsuniętej głęboko we wnękę kamiennej figury Matki Boskiej pozostawał mało widoczny. Odkrycie tego nazwiska i daty spowodowało wiele domysłów i dywagacji: czy był to sponsor, a może podpis autora rzeźby?

Sprawa niedługo potem się już wyjaśniła: autorem rzeźby jest Mikołaj Szlifierz, a próbę jego biogramu i rodzące się pytania przedstawiam w odrębnym artykule w Koneckim Słowniku Biograficznym.
Dodam tylko, że w tym samym roku (wskazanym na rzeźbie) rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie (od 1900 roku Akademia Sztuk Pięknych) w klasie prof. Konstantego Laszczki.

Okazuje się, że podczas wspomnianych tegorocznych prac remontowych, po drugiej stronie ogrodzenia (częściowo w chwastach i przykrytą ziemią) odkryto mniejszą figurę Matki Boskiej, fragment i jeszcze innej rzeźby Matki Boskiej (pozostała tylko głowa) i żeliwny krzyż artystycznej urody. Zapewne spadły niegdyś i nikt tego nie zauważył. Krzyż odnalazłem na fotografii sprzed około 20 lat. Figura MB musiała upaść wcześniej. Po zakończonym remoncie i konserwacji powróciły na swoje miejsce.

Ostatnio wiele razy fotografowałem obie kapliczki. Wzbudzają one duże zainteresowanie spacerowiczów i przechodniów. Proszono mnie by zaproponować budowę niewielkiego odcinka alejki prowadzącego od istniejącej ścieżki do samej kapliczki, co niniejszym czynię.

Przypisy:

1. Aldona Bartczakowa, Franciszek Maria Lanci, Warszawa 1954.
2. Zadanie opracowania projektów przebudowy zamku na Wawelu. W 1835 objął stanowisko inspektora i biudowniczego gmachów akademickich – stanowisko piastował do roku 1839.
3. Marcin Brzeziński, Koneckie rody magnackie, w: praca zbiorowa, Końskie zarys dziejów, Końskie 1998.