Mikołaj Szlifierz (vel Szlifirz) 1873-? Pytania i próby odpowiedzi

Przeglądałem ankietę, którą musiał wypełnić Mikołaj wstępując do C. k. Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Nieporadne pismo, można by powiedzieć bazgroły pisane ręką przyszłego artysty. Lat 26 (pisał w roku 1900), wyznanie: rzymsko-katolickie, ojciec Józef urzędnik kolejowy, miejsce urodzenia Końskie, przynależność do gminy Duraczów. Po długich poszukiwaniach odnalazłem akt urodzenia.

Akt urodzenia
402 Pomyków [pozycja w roku1873 Księgi urodzeń parafii p.w. św. Mikołaja w Końskich – KW]
Działo się to w mieście Końskie 18/30 listopada 1873 roku o godzinie 12. w południe. Stawił się Józef Slifirż włościanin mieszkający we wsi Pomyków lat 21 w towarzystwie Józefa Slifirż lat 46 i Pawła Karbownik lat 31 włościan mieszkających we wsi Pomyków i okazał nam dziecko płci męskiej oświadczając, że urodziło się ono we wsi Pomyków o 2. rano z jego prawowitej żony Antoniny z domu Stanczyk (z Stanczyków) lat 20. Dziecku temu na Chrzcie św. dokonanym tego dnia dano imię Mikołaj, a świadkami byli Jozef Slifirż i Katarzyna Gorgoń. Akt niniejszy przybyłym został odczytany, z powodu nieznajomości przez nich pisma przez nas został podpisany.
Podpis nieczytelny.

Zacznijmy więc od nazwiska i imienia
W znanych mi publikowanych próbach biogramu zawartych jest wiele błędów i przeinaczeń. Oj, nie miał Mikołaj szczęścia do tych prób.
We własnoręcznie napisanej ankiecie Mikołaj wpisał nazwisko: Szlifirz. Natomiast urzędnik na ankiecie dopisał (wnioskuję po innym charakterze pisma) imię ojca: Józef Szlifierz (niejako „cywilizując” nazwisko przybysza z guberni radomskiej – stąd zapewne późniejsze zamieszanie z pisownią nazwiska Mikołaja.
Nazwisko zapisane w akcie urodzenia wykute na rzeźbie MB umieszczonej w kapliczce będącej fragmentem muru parkowego w Końskich. Rzeźba Matki Boskiej posiada datowanie 1899 r. – M. Szlifirz.
We wspomnianych wcześniej próbach biogramu występuje nazwisko: Szlifiesz i imię Marian.

Miejsce urodzenia
Artysta wpisał jako miejsce urodzenia Końskie. W księgach parafialnych kościoła św. Mikołaja w Końskich zapisane jest miejsce urodzenia: Pomyków.
Musimy więc już pominąć wskazane wcześniej miejscowości. A to Rogów k. Końskich czy zupełnie fantazyjny Kraków, co prawda ze znakiem zapytania.

Imię ojca
Andrzej Fajkosz w swoim artykule o rogowskich kamieniarzach podaje fantazyjną wersję:
Wśród starszej generacji mieszkańców wsi zachowały się wspomnienia o licznych kamieniarzach, odznaczających się często dużymi zdolnościami. Najznakomitszym z nich był na początku XX wieku artysta plastyk Mikołaj Ślifierz [jeszcze inna pisownia nazwiska – KW] – syn Kacpra Ślifierza powstańca z roku 1863. Wersji tej nie potwierdza ankieta i akt urodzenia.
Obydwa znane dokumenty z epoki podają imię ojca: Józef.

Data i miejsce śmierci
Nieznane? Najmłodsza wzmianka o artyście pochodzi z 1925 r. Później nic już nie wiadomo. Może czytelnicy strony pomogą uzupełnić biogram? Może odnajdziemy i zaprezentujemy kolejne rzeźby artysty?

Tak więc próba biogramu może wyglądać tak:

Mikołaj Szlifirz (Szlifierz)
1873 Pomyków k. Końskich – zm. (?)

Wychowanie domowe. Ojciec Józef, urzędnik kolejowy, matka Antonina. Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych [1]. W latach 1898-1904 wystawiał w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych rzeźby zatytułowane: Judejczyk, Po grudzie, Domorosły satyr, Czeladnik, Nadzieja oraz głowę portretową.

W 1899 zdobył główną nagrodę w konkursie im. Cypriana Godebskiego w Warszawie za figurkę siedzącego chłopca. Odkuł w kamieniu posąg Geniusza dłuta Antoniego Kurzawy ustawiony na grobie rzeźbiarza na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (1900). W 1925 brał udział w Wystawie Centrali Polskiego Przemysłu Drzewnego w Warszawie. Jego twórczość nie jest zbyt dobrze znana. Z zachowanych przekazów wynika, że zajmował się głównie rzeźbą o tematyce rodzajowej, utrzymaną w konwencji realistycznej, ulegając niekiedy wpływom secesyjnej dekoratywności.

Jego rzeźby znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie, Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, Końskich, Skarżysku, Częstochowie, rękach prywatnych…

Przypisy:

1. ASP 1899/1900 – II szkoła Laszczki; 1900/1901 – I tamże; 1900/1901 – II tamże; 1901/ /1902 – I tamże; 1901/1902 – II tamże; 1902/1903 – I tamże; 1903/1904 – I tamże (KS1, 2; T18B). [cyfry rzymskie oznaczają dane półrocze, w którym studiował – KW].
   W: Józef E. Dutkiewicz, Jadwiga Jeleniewska- Ślesińska, Władysław Ślesiński, Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1893-1939, Warszawa 1969.

Opracowałem w głównej części na podstawie biogramu Piotra Szuberta.

Dziękuję za okazaną pomoc pracownikom Muzeum Narodowego w Warszawie – Królikarnia, J. M. prof. Stanisławowi Tabiszowi Rektorowi Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Ryszardowi Cichońskiemu.