Poszukiwanie zaginionych zawodów. Gowarczów miasto, parafia i gmina 1810-1848

/ koło wodne i żelazne korzenie
Szwajcar kościelny… przestrzega gadających w kościele, podczas nabożeństwa, aby drugich nie gorszyli – a czasem nieposłusznych i wyprowadza… To zapewne nie było jedyne zajęcie strażnika. Oryginalna tabliczka z końca XIX lub początku XX wieku. W: Muzeum etnograficzno – historycznym powstałym z inicjatywy Euzebiusza Barańskiego w roku 2002. Mieści się ono w zabudowaniach parafialnych tj. w budynkach przeznaczonych dla służby kościelnej tzw. organistówce w Fałkowie. Foto. KW.

Szukanie zaginionych, starych zawodów nie przypomina szukanie Atlantydy. Co chwila znajduję zawody, których nazwy mnie zaskakują. Tak jest i w tym przypadku. Któż z nas wie co oznaczają nazwy: cyrulik, dziewka, exaktor, fizyk, forszpan, karbowy, mularz, pachciarz, palarz, sągarz, strycharz, wasągarz… by wymienić tylko nazwy te bardziej tajemnicze. Dla mnie prawdziwym „królem tajemniczych zawodów” jest: szwaycar kościelny.

  • szwajcar kościelny… przestrzega gadających w kościele, podczas nabożeństwa, aby drugich nie gorszyli – a czasem nieposłusznych i wyprowadza…

A teraz przejdę do „żelaznych korzeni” miasta Gowarczowa, parafii i gminy w latach 1810 – 1848. W poprzednim artykule przedstawiłem gwozdziarzy. Przyszła kolej na kolejne zawody.

Wygląd oryginalnej zachowanej kuźni (z podcieniami)
w: Muzeum etnograficzno – historycznym w Fałkowie. Foto. KW.

Żelazne korzenie Gowarczowa – miasta i gminy 1810-1848

Derektór

  • Daych Gierson – derektór, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 24.06.1822]
  • Liszka Jan – były dyrektór fabryk górniczych u JW Małachowskich dóbr Białaczowa, zm. w Rudzie w wieku lat 84 [Akta zeyścia 26.04.1844]
  • Prauss Franciszek Xawery – dyrektor fabryk żelaznych, zam. w Ludwinowie [Akta zeyścia 19.10.1839]

Fabrykant

  • Bednarczyk Sebastyan – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 30 [Akta zeyścia 16.04.1826]
  • Bednarski Sebasyan – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 30 [Akta zeyścia 4.03.1830]
  • Buczak Andrzey – fabrykant, zam. w Morzywole, lat 36 [Akta zeyścia 20.10.1829]
  • Buczak Bartłomi – fabrykant, zam. w Morzywole, lat 50 [Akta zeyścia 18.02.1832]
  • Chmielowski Józef – fabrykant kuźniczny, zam. w Morzywole, lat 40 [Akta zeyścia 15.02.1832]
  • Gad Woyciech – fabrykant, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 15.05.1841]
  • Gajewski Franciszek – fabrykant, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 18.10.1842]
  • Galant Jan – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 50 – 1828 [Akta zeyścia 1.04.1823]
  • Galant Maci – fabrykant, zam. w Buku, lat 25 [Akta zeyścia 5.08.1827]
  • Galant Mateusz – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 30? [Akta zeyścia 26.03.1832]
  • Galas Walenty – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 25 [Akta zeyścia 4.12.1829]
  • Gworek Tomasz – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 26 [Akta zeyścia 9.10.1831]
  • Kaczór (Koczor – 1831) Antoni – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 50 [Akta zeyścia 27.07.1826]
  • Kaczór Marcin – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 30 [Akta zeyścia 8.05.1833]
  • Koczor (Kaczór – 1831) Walenty – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 25 [Akta zeyścia 10.07.1827]
  • Kołodziejczyk Andrzey – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 30 [Akta zeyścia 9.07.1832]
  • Kamoda Józef – fabrykant, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 18.03.1841]
  • Kamoda Paweł – fabrykant, zam. w Józefowie, lat 40 [Akta zeyścia 28.07.1827]
  • Konarzeski (Konarzewski – 1830) Woyciech – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 30 [Akta zeyścia 19.01.1830]
  • Koczorek Walenty – fabrykant, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 25.12.1825]
  • Kopada Józef – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 30 [Akta zeyścia 29.05.1827]
  • Kosiorek Franciszek – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 26 [Akta zeyścia 18.01.1831]
  • Mastalerczyk Jan – fabrykant kuźniczny, zam. w Rudzie, lat 38 [Akta zeyścia 30.03.1831]
  • Mastalerczyk Maci – fabrykant, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 7.03.1823]
  • Mastalerz Jan – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 40, 44 – 1834 [Akta zeyścia 9.04.1833]
  • Matynia Wincenty – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 43 – 1834 [Akta zeyścia 25.12.1825]
  • Maxeński Karol – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 38 [Akta zeyścia 22.05.1827]
  • Mias Dyonizy – fabrykant zam. w Rudzie, lat 40 [Akta zeyścia 31.01.1828]
  • Mias Paweł – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 40 [Akta zeyścia 19.01.1830] Zm. w Rudzie w wieku lat 30 [?] – 1831.
  • Miller Jędrzey (Andrzey) – fabrykant, zam. w Józefowie, lat 36 [Akta zeyścia 8.01.1834]
  • Mokwiński Karof – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 40 [Akta zeyścia 28.09.1831]
  • Moraski Józef – fabrykant, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 20.10.1842]
  • Olczyk Felix – fabrykant, fabrykant kuźniczny – 1831, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 7.03.1823]
  • Olczyk Józef – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 30 [Akta zeyścia 4.12.1829]
  • Olczyk Wacław – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 50 [Akta zeyścia 27.07.1826]
  • Partyka Michał – fabrykant kuźniczny, zam. w Morzywole, lat 50 [Akta zeyścia 15.02.1832]
  • Pękowski Łukasz – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 30 [Akta zeyścia 8.07.1830]
  • Pękowski Woyciech – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 30 – 1826 [Akta zeyścia 22.06.1823]
  • Powązka Antoni – fabrykant, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 31.08.1839]
  • Sokół Franciszek – fabrikant, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 3.02.1839]
  • Stroński (Stronzki – 1839) Józef – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 26 [Akta zeyścia 25.11.1831]
  • Więckowski Walenty – fabrykant, fabrykant kuźniczny – 1831, zam. w Rudzie, lat 50 – 1831 [Akta zeyścia 1.04.1823]
  • Wiśniowski Józef – fabrykant fabryk żelaznych, zam. w Rudzie, lat 34 [Akta zeyścia 28.06.1826]
  • Zieliński Dyonizy – fabrykant fabryk żelaznych, fabrykant kuźniczny – 1831, zam. w Rudzie, lat 50 [Akta zeyścia 28.06.1826]
  • Zieliński Jan – fabrykant, zam. w Rudzie, lat 36 [Akta zeyścia 12.03.1832]
  • Zieliński Stanisław – fabrykant, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 4.07.1842]
  • Zielonka Paweł – fabrikant, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 3.02.1839]

Fryszyrz

  • Fryszerka: Piec w którym surowiec wygrzewają, przetapiają ikują.
  • Fryszerz: Majster, który żelazo surowe przetwarza, przetapia, pod młot poddaje i z niego szyny, szrabiki itd ciągnie.
  • Anc Łukasz – frysierz, zam. w Mozywole, lat 59 [Akta zeyścia 27.07.1811]
  • Anc Jakob – frysierz, zam. w Mozywole, lat 36 [Akta zeyścia 7.10.1816]
  • Chmielowski Jan – frysierz, zam. w Morzywole, lat 40 [Akta zeyścia 28.05.1811]
  • Drabczyk Kasper – fryszyrz, zm. w Rudzie w wieku lat 45 [Akta zeyścia 11.03.1811]
  • Galant Mateusz – fryszerz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 4.03.1841]
  • Hans Łukasz – fryszyrz, zam. w Morzywole, lat 57 [Akta zeyścia 11.03.1811]
  • Kaszur Józef – fryszerz, zam. w Szczurku, lat 41 [Akta zeyścia 10.10.1847]
  • Lipski Józef – frysierz kuźniczny, zam. w Januchcie, lat 40 – 1828 [Akta zeyścia 17.01.1820]
  • Masztalerz (Mastalerz – 1842) Jan – frysierz, zam. w Rudzie, lat 50 – 1844 [Akta zeyścia 7.05.1837]
  • Matynia Franciszek – frysierz, zam. w Rudzie, lat 22 [Akta zeyścia 22.02.1836]
  • Matynia (Martyunia – 1816, Martynia Jozef – 1817, lat 45) Jozef s. Marcina – frysierz, frysierz kuźnicy – 1821, zam. w Rudzie, lat 30 [Akta zeyścia 29.07.1813] Zm. w Rudzie w wieku lat 57 – 1834.
  • Matynia Karol – frysierz, zam. w Rudzie, lat 31 [Akta zeyścia 26.04.1844]
  • Matynia Wincenty – frysierz kuźniczny, zam. w Rudzie, lat 38 – 1829 [Akta zeyścia 9.02.1823] Zm. w Rudzie w wieku lat 51 – 1844.
  • Niewęgłoski Woyciech – majster frysierz, zam. w Korytkowie , lat 50 [Akta zeyścia 29.03.1811]
  • Olczyk Felix – frysierz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 6.01.1838]
  • Pancer (Panczer – 1815) Franciszek – frysierz, frysierz kuźniczny – 1814, kunsztu frysierskiego – 1815, zam. w Rudzie, lat 30 (36 – 1813) [Akta zeyścia 9.11.1812]

Gichciarz

  • Robotnik przy piecu wielkim, który w weń z góry czyli z szychty węgle i rudę wedle potrzeby sypie.
  • Bednarczyk Sebastyan – gichciarz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 11.04.1843]
  • Dyk Józef – gichciarz, zm. w Józefowie w wieku lat 40 [Akta zeyścia 1.08.1838]
  • Gad Woyciech – gichciarz, zam. w Rudzie, lat 36 [Akta zeyścia 19.09.1847]
  • Galant Franciszek – przy wielkim piecu gichciarz, zam. w Rudzie, lat 40 [Akta zeyścia 10.01.1811]
  • Kołodziejczyk Jędrzey – gichciarz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 6.03.1839]
  • Korsada Józef – gichciarz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 25.11.1837]
  • Mokwiński Jakob – gichciarz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 25.10.1842]
  • Olczyk Błażey – gichciarz pieca wielkiego, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 20.04.1825]
  • Olczyk Felix – gichciarz przy piecu wielkim, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 8.03.1822]
  • Więckowski Walenty – gichciarz pieca wielkiego, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 20.04.1825]

Giser

  • Odlewnik (giser) wykonywał różne przedmioty codziennego użytku oraz ozdoby metodą odlewania.
  • Dębowski Michał – giser, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 16.11.1843]
  • Kamoda Józef – giser, zam. w Józefowie, lat 35 [Akta zeyścia 30.08.1844]
  • Miller Jędrzey – gizer, zm. w Józefowie w wieku lat 46 [Akta zeyścia 18.03.1841]
  • Sokół Franciszek – gizer, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 29.07.1842]
  • Ziemnicki Józef – giser, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 3.04.1843]

Górnik, górniczka
Górnikom poświęcę odrębny artykuł. Dodam tylko odnalazłem prawie 150 nazwisk zgrupowanych w kilku miejscowościach.

Inspektor

  • Kulpinski Franciszek – inspektor fabryk z wsi Krasna tamże zamieszkały, lat 27 [Akta zeyścia 25.02.1828]
  • Kulpiński Ludwik s. Andrzeja – inspektor fabryk żelaznych w Józefowie, zm. w Józefowie w wieku lat 29 [Akta zeyścia 25.02.1828]
  • Zaboroski Paweł – inspektor fabryk józefoskich, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 12.11.1842]

Kositarz
Chłopiec w fryszerce posługujący, ten węgle wolwasami osi, gęś nimi obrzuca, gdy ogień zbyt wielki wodą go tłumi, jeżeli potrzeba aby młot bił stawidło podnosi i wodę na koło młotowe puszcza. Z kosiciarza, który ustawicznie uczy się ogień miarkować i gęś należycie wygrzewać, z czasem najlepszy bywa majster frysierz…

  • Brzeziński Jędrzey – kositarz, zm. w Rudzie w wieku lat 18 [Akta zeyścia 12.04.1837]
Tak zapamiętał wygląd koneckiej kuźni z d. ul. Nowy Świat artysta grafik p. Marian Chochowski.
Rysunek w zbiorach KW.

Kowal

  • Anc Jakób s. Łukasza – kowal kuźniczny, zm. w Morzywole w wieku lat 49 [Akta zeyścia 29.11.1831]
  • Bednarczyk Sebestyan – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 7.01.1843]
  • Bielecki Łukasz s. Wincentego – kowal młotowy, zm. w Komaszycach w wieku lat 38 [Akta zeyścia 5.02.1822]
  • Boiakowski Maci – kunsztu kowalskiego, zam. w Rudzie, lat 50 [Akta zeyścia 19.04.1812]
  • Borowiecki Kazimierz – kowal kuxniczny, zam. w Szczurku [Akta zeyścia 18.07.1824]
  • Borowiecki Piotr – kunsztu kowalskiego, zam. w Korytkowie, lat 55 [Akta zeyścia 29.03.1811]
  • Bul Kazmierz – kowal, zm. w Szczurku w wieku lat 70 [Akta zeyścia 2.03.1840]
  • Cys Filip – kunsztu kowalskiego, zam. w Januchcie, lat 30 [Akta zeyścia 10.02.1812]
  • Dajer Antoni – kowal, zam. w Szczurku [Akta zeyścia 18.07.1824]
  • Dajer jan – kowal, zam. w Szczurku [Akta zeyścia 23.10.1843]
  • Daier Michał – kunsztu kowalskiego, zam. w Szczurku, lat 30 [Akta zeyścia 9.04.1812] Zm. w Szczurku w wieku lat 50 – 1824.
  • Dajer Wawrzeniec – kowal, zam. w Szczurku [Akta zeyścia 17.03.1841]
  • Gad Wawrzyniec – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 19.01.1841]
  • Galant Jan – kowal kuźniczny, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 16.01.1820]
  • Galant Kasper – kowal, zm. w Rudzie w wieku lat 23 [Akta zeyścia 6.03.1839]
  • Galant Mateusz – kowal, zam. w Rudzie, lat 43 – 1844 [Akta zeyścia 7.05.1837]
  • Golański Antoni – kunsztu kowalskiego, zam. w Sielcu, lat 30 [Akta zeyścia 3.10.1816]
  • Golański Szymon – kowal, zam. w Skrzyszowie, lat 36 [Akta zeyścia 25.01.1829]
  • Got Antoni – kowal, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 12.02.1834]
  • Jabłonski Paweł – kunsztu kowalskiego, zam. w Jozefowie, lat 30 [Akta zeyścia 27.12.1814]
  • Jarzębski Franciszek – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 1.02.1822]
  • Kaczor Franciszek – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 25.11.1837]
  • Kaczor Walenty – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 13.08.1837]
  • Kalinski Filip – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 30 [Akta zeyścia 19.04.1814]
  • Kamoda Józef – kowal, zam. w Józefowie, lat 33 [Akta zeyścia 2.02.1847]
  • Kanioski Tomasz – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 28 [Akta zeyścia 10.02.1813]
  • Kowalec Ulianci – kunsztu kowalskiego, zam. w Buku, lat 30 [Akta zeyścia 8.10.1814]
  • Kot (Kott – 1832) Antoni – kowal, zam. w Gowarczowie, lat 30 [Akta zeyścia 8.08.1828]
  • Kozłoski Maciey – kowal, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 12.11.1839]
  • Krasda Maci – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 56 [Akta zeyścia 16.12.1812]
  • Krasólski Alexander – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 28 – 1827 [Akta zeyścia 19.12.1822] Zm. w Gowarczowie w wieku lat 44 – 1841.
  • Krasólski Antoni – kowal, zam. w Gowarczowie, lat 41 – 1845 [Akta zeyścia 19.10.1841]
  • Krasalski Maci – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 46 [Akta zeyścia 22.04.1813]
  • Krasulski Antoni – kowal, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 19.02.1838]
  • Krasulski Kazimierz – kunsztu kowalskiego, zm. w Gowarczowie w wieku lat 40 [Akta zeyścia 12.07.1820]
  • Krasulski Krasólski – 1818) Maci – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 50, lat 50 – 1818 [Akta zeyścia 30.09.1812]
  • Kreczmer Karol – kowal, zam. w Januchcie [Akta zeyścia 30.12.1838]
  • Kulinski Filip – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 50 [Akta zeyścia 18.02.1811]
  • Leszczynski Jan – kowal, zam. w Baczynie, lat 32 [Akta zeyścia 22.08.1847]
  • Lexycki (Lexicki – 1842) Jan – kunsztu kowalskiego, zam. w Giełzowie, lat 36 – 1829 [Akta zeyścia 4.06.1821]
  • Lipzki (Lipski – 1847) Jędrzey – kowal, zam. w Szczurku [Akta zeyścia 17.03.1841] Zm. w Szczurku w wieku lat 38 – 1847.
  • Lisiewicz Antoni – kunsztu kowalskiego, zam. w Baczynie, lat 30 [Akta zeyścia 26.03.1814] Zm. w Baczynie w wieku lat 61 – 1847.
  • Lisiewicz Marcin – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 28 [Akta zeyścia 16?.11.1812] W akcie wymieniona jest u. Wiśniowa.
  • Malikoski (Mulikowski – 1819) Antoni – kunsztu kowalskiego, zam. w Sielcu, lat 28 [Akta zeyścia 2.03.1818] Zm. w Sielcu w wieku lat 32 – 1829.
  • Matynia Julian – kowal, zam. w Rudzie, lat 56 [Akta zeyścia 12.08.1846]
  • Mazurkiewicz Mateusz – kowal, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 2.05.1843]
  • Mijas (Miias – 1841) Dyonizy – kunsztu kowalskiego, kowal kuźniczny – 1820, kowal młotowy – 1842, zam. w Rudzie, lat 33 [Akta zeyścia 17.12.1812]
  • Mias Kasmierz – kunsztu kowalskiego, zam. w Rudzie, lat 30 [Akta zeyścia 17.08.1811]
  • Michalski Marcin – kunsztu kowalskiego, zam. w Baczynie, lat 37 [Akta zeyścia 23.11.1811]
  • Michałoski Roch – kowal, zam. w Szczurku [Akta zeyścia 27.03.1840]
  • Minkiewicz(?) Marcin – kowal, zam. w Korytkowie, lat 30 [Akta zeyścia 27.04.1847]
  • Mizerski Jacek – kowal, zam. w Starej Hucie, lat 29 [Akta zeyścia 3.06.1835]
  • Mokwiński Karol – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 13.08.1837]
  • Muszynski Krzysztow – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, zam. w Pradze Kolonii – 1821, lat 26 [Akta zeyścia 3.04.1819] Wymieniony jest dom dworski pod numerem siedemnastym w Pradze.
  • Olczyk Felix – kowal młotowy, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 31.10.1824]
  • Ostroski Alexander – kowal, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 2.05.1843]
  • Ostrowski Stanisław – kowal, zam. w Komaszycach, lat 41 [Akta zeyścia 20.04.1834]
  • Pancer Antoni – kowal, zam. w Buku, lat 34 [Akta zeyścia 25.08.1847]
  • Pancer Franciszek – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 25.11.1837] W akcie wymienieni sią Marcin lat 8 i Antonina lat 5 Więckoscy – zmarli w cholerze.
  • Pancer Kasper – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 23.07.1841]
  • Pancer Ludwik – kowal, zam. w Rudzie, lat 32 – 1846 [Akta zeyścia 25.05.1843]
  • Pancer Ludwik – kowal, zam. w Gowarczowie, lat 46 [Akta zeyścia 21.02.1847]
  • Pancer Mateusz – kowal, zam. w Rudzie, lat 33 [Akta zeyścia 1.08.1847]
  • Pancer Ulian (Julian – 1832) – kunsztu kowalskiego, zam. w Rudzie, lat 28 [Akta zeyścia 9.11.1812]
  • Pancer julian – kowal, zm. w Buku w wieku lat 78 [Akta zeyścia 25.08.1847]
  • Paszur Ludwik – kowal, zam. w Gowarczowie, lat 42 [Akta zeyścia 4.02.1847]
  • Petrusiewicz Roch – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 30 [Akta zeyścia 10.11.1813]
  • Petrusiewicz Tomasz – gozdziarz, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 21.04.1840]
  • Pękawski Marcin – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 30.12.1821]
  • Pękowski Łukasz – kowal, Kowal młotowy – 1836, zam. w Rudzie, lat 40 [Akta zeyścia 19.01.1835] Zm. w Rudzie w wieku lat 43 – 1836.
  • Pietrasik Michał – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 7.01.1843]
  • Porzycki Jakób s. Jana – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 31.03.1820] Zm. w Kurzaczach w wieku lat 40 – 1832.
  • Porzycki (Pozyczki – 1811) Jan – mieszczanin gowarczowski kowalskiego kunsztu, lat 49 [Akta zeyścia 7.10.1810]
  • Sadowski Franciszek – kunsztu kowalskiego, zam. w Baczynie, lat 26 [Akta zeyścia 13.12.1810]
  • Skiba Jan – kowal, zam. w Szczurku, lat 27 [Akta zeyścia 10.10.1847]
  • Sobczyński Józef – gozdziarz, zm. w Gowarczowie w wieku lat 40 [Akta zeyścia 21.04.1840]
  • Sobczyński Modest – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 60 [Akta zeyścia 18.08.1814]
  • Sokoł Franciszek – kowal, zam. w Józefowie, lat 42 – 1847 [Akta zeyścia 9.09.1839]
  • Stroński Józef – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 11.07.1838]
  • Swircz Antoni – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 1.02.1822]
  • Syszczynski Piotr – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 18.12.1840]
  • Szczepanik Józef – kunsztu kowalskiego, zam. w Baczynie w wieku lat 75 [Akta zeyścia 13.12.1810]
  • Wiąckowski Antoni – kowal, zam. w Rudzie, lat 28 [Akta zeyścia 21.10.1836]
  • Więckoski Walenty – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 26.06.1840]
  • Wiśniewski Franciszek – kowal, zam. w Korytkowie, lat 35 [Akta zeyścia 4.07.1835]
  • Wiśniewski Jozef – kowal, zam. w Rudzie, lat 44 [Akta zeyścia 19.01.1835]
  • Woycik Wincenty – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 36 [Akta zeyścia 27.06.1814]
  • Wypychowski Walenty – kunsztu kowalskiego, zam. w Brzeźnicy [Akta zeyścia 20.10.1820]
  • Zamacki Woyciech – kunsztu kowalskiego, zam. w Baczynie, lat 30 [Akta zeyścia 16.03.1814]
  • Zgraia Józef – kowal, zam. w Januchcie [Akta zeyścia 30.12.1838]
  • Zieliński Dyonizy – kowal młotowy, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 14.01.1821]
  • Zielinski Ignacy – kunsztu kowalskiego, kowal młotowy – 1821, zam. w Rudzie, lat 40 [Akta zeyścia 23.08.1811] Z,m. w Rudzie w wieku lat 50 – 1824.
  • Zieliński Paweł – kowal, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 11.06.1838]
  • Zieliński Stanisław – kowal, zam. w Rudzie, lat 42 – 1846 [Akta zeyścia 21.08.1834]
  • Zieliński Walenty – kunsztu kowalskiego, zam. w Gowarczowie, lat 40 [Akta zeyścia 4.12.1811]
  • Zieliński Walenty – kowal, zm. w Korytkowie w wieku lat 50 [Akta zeyścia 8.09.1837]
  • Żukowski Franciszek – kowal, zam. w Skrzyszowie, lat 35 [Akta zeyścia 9.03.1827]

Kurzacz
Majster węgle palący; ten jeśli jest biegły w swej sztuce z mielerza mającego w sobiesiągóg 36; wydaje węgli koszów 19. W niektórych fabrykachwyciągają po nim, aby wyrażoną iarę węgli wydawał i podług wydatku płacę bierze, to jest gdy mniej węgli wyda, odtrącają mu od miaty, gdy więcej wyda dopłacają u. W innych fabrykach takowego regulamentu nie zachowują. Kurz węgli zowią węgle drobniuchne, albo proch na który węgle starte.

  • Długosz Walenty – kurzacz, zam. w Głębokiej Drodze [Akta zeyścia 17.09.1822]
  • Dworski Józef – kurzacz, zam. w Januchcie [Akta zeyścia 17.01.1820]
  • Jedynak Balcer – kurzacz, zam. w Głębokiej Drodze, lat 40 [Akta zeyścia 7.04.1826]
  • Kaciuk Grzegorz – kurzacz, zam. w Głębokiej Drodze, lat 40 [Akta zeyścia 27.05.1826]
  • Kamoda Szymon – kurzacz, zm. w Gąsiorowie w wieku lat 70 [Akta zeyścia 29.01.1839]
  • Kowalski Bonawentura – kurzacz, zam. w Kasprowie, lat 30 [Akta zeyścia 13.06.1832]
  • Kurek Mateusz – kurzacz węgli, zm. Głębokiej Drodze w wieku lat 29 [Akta zeyścia 23.03.1847]
  • Kurek Stanisław – kurzacz, „kurzacz węgli”, zam. w Głębokiej Drodze, lat 75 – 1847 [Akta zeyścia 17.09.1822]
  • Kwiatkowski Tomasz – kurzacz, zam. w Głębokiej Drodze, lat 40 [Akta zeyścia 14.05.1832]
  • Majewski Wincenty – kurzacz, zm. w Paruchach w wieku lat 50 [Akta zeyścia 5.04.1824]
  • Molenda Mateusz – kurzacz, zam. w Paruchach, lat 50 [Akta zeyścia 26.11.1810]
  • Orba Antoni – kurzacz, zam. w Brzeźnicy, lat 50 [Akta zeyścia 12.01.1818]
  • Orzechoski Walenty – kurzacz, zm. w Głębokiej Drodze w wieku lat 38 [Akta zeyścia 8.09.1842]
  • Pietras Franciszek – kurzacz, zam. w Głębokiej Drodze, lat 40 [Akta zeyścia 3.09.1827]
  • Pietras Łukasz – kurzacz, zam. w Głębokiej Drodze, lat 50 [Akta zeyścia 27.05.1826]
  • Sadkoski Balcer – kurzacz, zam. w Głębokiej Drodze [Akta zeyścia 9.02.1838]
  • Sadliński Jan – kurzacz, zm. w Bokowie w wieku lat 50 [Akta zeyścia 26.01.1826]
  • Siadkowski Mikołaj – kurzacz, zam. w Kasprowie, lat 45 [Akta zeyścia 23.04.1844]
  • Siatkowski Józef – kurzacz, zam. w Kasprowie, lat 40 [Akta zeyścia 28.02.1811]
  • Staszewski Antoni – kurzacz, zam. w Gąsiorowie [Akta zeyścia 13.06.1837]
  • Szustka Antoni – kurzacz, zam. w Głębokiej Drodze, lat 30 [Akta zeyścia 28.06.1831]
  • Szustka Jakób – kurzacz, zam. w Głębokiej Drodze, lat 30 – 1827 [Akta zeyścia 16.05.1825]
  • Tomasik Jan – kurzacz, zam. w Kasprowie, lat 36 [Akta zeyścia 13.06.1832]
  • Zielonka Domin – kurzacz, zam. w Gąsiorowie [Akta zeyścia 13.06.1837]

Kuźniak

  • Bednarczuk (Bednarczyk – 1839) Sebastyan – kuźniak, zam. w Rudzie, lat 40 [Akta zeyścia 10.08.1834]
  • Kowalski Jan – kuźniak, zam. w Józefowie, lat 31 [Akta zeyścia 13.05.1835]
  • Minz Dyonizy – kuźniak, zam. w Rudzie, lat 40 [Akta zeyścia 23.01.1815]
  • Pancer franciszek – kuźniak, zam. w Rudzie, lat 60 [Akta zeyścia 12.02.1836]

Płoczkarz
Płóczka: miejsce w którym rudę mającą wiele ziemi i piasku płóczą, to jest: w koryto obszerne rudę sypią, na nią puszczają wodę rynnami, rudę ustawicznie mieszają. Przeto ziemia jako lżejsza z wodą odpływa, ruda zaś w korycie zostaje.

  • Konarski Woyciech – płoczkarz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 25.11.1837]

Slusarz

  • Borkowski Jan – kunsztu sluszorskiego, zam. w Gowarczowie, lat 30 [Akta zeyścia 14.12.1813]
  • Chojnacki Walenty – slusarz, zam. w brzeźnicy, lat 30 [Akta zeyścia 20.01.1847]
  • Grunert August – slosarz, zm. w Józefowie w wieku lat 26 [Akta zeyścia 22.10.1842]
  • Handrych Jan – slusarz, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 16.11.1843]
  • Jaworski Jan – kunsztu slusarskiego, zam. w Gowarczowie, lat 53 [Akta zeyścia 15.12.1812]
  • Karbownik Wicenty – maister slosarz, zam. w Januchcie [Akta zeyścia 20.01.1838]
  • Klimkiewicz Jakób – slosarz, zam. w Gowarczowie [Akta zeyścia 28.08.1839]
  • Zrelski Franciszek – slusarz, zam. w Gowarczowie, lat 28 [Akta zeyścia 16.09.1828]

Smelcerz, szmelcerz
Smelcerz, u pieca wielkiego jest niby podmajster, do niego należy dozierać, aby gichciarz w czasie rudy i węgli do pieca dodawał, aby miechy równo dełły, aby oko formy było zawsze czyste, aby go żużel nie zatykał, nie zmniejszał. A gdy spostrzeże, iż oko formy zmniejszone, powinien je wychędożyć, bo gdyby zupełnie zatkało się; w piecu by zamarzło. U każdego pieca wielkiegodwóch jest smelcerzy, kórzy na przemian luzują się, bo ustawicznie przy piecu jeden znajdować się powinien. Smelcerz, przy niektórych piecach na tydzień bierze zapłaty zł osiem, przy innych mniej.

  • Bednarczyk (Bednarski – 1837) Sebestyan – szmelcerz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 1.03.1837]
  • Galant Jan – smelcerz, smelcerz wielkiego pieca – 1825, zam. w Rudzie, lat 45 [Akta zeyścia 28.03.1811] Zm. w Rudzie w wieku lat 67 – 1837.
  • Kamoda Jan – smelcerz wielkiego pieca, zam. w Józefowie, lat 40 [Akta zeyścia 23.10.1829]
  • Kamoda Józef – smelcerz, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 2.12.1839]
  • Kamoda Paweł – szmelcerz, zam. w Józefowie, lat 40 [Akta zeyścia 18.11.1826]
  • Kamoda Woyciech – szmelcerz, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 22.04.1839]
  • Kaczur Antoni – smelcerz w fabryce żelaza, zm. w Rudzie w wieku lat 78 [Akta zeyścia 9.10.1835]
  • Kaczur (Kaczor) Marcin – smelcerz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 4.03.1839]
  • Koczorowski (Koczorek – 1832) Antoni – smelcerz, zam. w Rudzie, lat 50 [Akta zeyścia 23.08.1811]
  • Kołodziejczyk Andrzey – szmelcerz, zam. w Rudzie, lat 46 [Akta zeyścia 28.06.1847]
  • Miller Andrzey – szmelcerz, zam. w Józefowie, lat 36 [Akta zeyścia 12.12.1828]
  • Miller Michał – kunsztu szmalcerskiego przy wielkim piecu, zam. w Jozefowie, lat 51 [Akta zeyścia 2.12.1814]
  • Mokwiński Jakób – smelcerz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 17.10.1842]
  • Mokwiński Karol – smelcerz, zam. w Rudzie, lat 40 [Akta zeyścia 14.11.1832]
  • Sokoł Franciszek – szmelcerz, zam. w Józefowie zam. w Rudzie [Akta zeyścia 10.01.1841]
  • Sokoł Wawrzeniec – smelcerz, zam. w Jozefowie, lat 30 [Akta zeyścia 5.02.1811]

Tłuczkarz
Tłuczka; Machina, którą żużel tłuką, aby żelazo w nim znajdujące się odciągnąć. Takowa machina ma trzy stąpory udołu okute, te spadają w koryto, przez które woda płynie. W koryto sypią żużel zaczym stąpory kruszągo; woda żużel jako lżejszy od żelaza odnosi, żelazo saś blisko spłuczki sostaje się. Robotnik je zabiera i i według miary oddaje dozorcy fabryki. W roku można z żużlu wybić żelaza około 200 cetnarów, co się przytrafia na Janowie. Żelazo od żużlu odłączone oddają fryszerzom, którzy je topią i na szyny wraz z innych wyciągają.

  • Bednarczyk Sebestyan – tłuczkarz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 8.09.1842]
  • Czyż Michał – tłuczkarz, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 19.07.1842]
  • Kosada Józef – tłuczkarz, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 21.03.1838]
  • Kowalski Jan – tłuczkarz, zm. w Rudzie w wieku lat 30 [Akta zeyścia 25.11.1837]

Tokarz

  • Kucharski Józef – tokarz, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 16.03.1841]
  • Morawski Józef – tokarz, zam. w Józefowie [Akta zeyścia 29.07.1842]

Wielkiego pieca majster, pomagacze, posługacze
Majster piecowy: Do niego należy piec zaprawiać, doglądać jak w nim ruda topnieje, rudę przyzwoicie mieszać i naczynia żelazne odlewać. W kużnicach biskupstwa krakowskiego majstrów mają krajowych, w innych cudzoziemców. . Największa biegłość majstra zasadza się na daniu zaprawy i osadzeniu formy. Tej umiejętności czasem synom własnym nie powierza; przyznać jednak potrzeba, że takową umiejętność każdy przyjmie, jeżeli opisanie różnych pieców znajdujące się w Nauce o szukaniu i gatunkach rudy pilnie odczyta.

  • Fitas Kazmierz – majster pieca, zam. w Korytkowie, lat 30 [Akta zeyścia 27.10.1811]
  • Lisiewicz Jan – posługacz pieca wielkiego, zam. w Rydzie [Akta zeyścia 4.05.1825]
  • Liszka (Liśka – 1827) Jan – majster wielkiego pieca, majster piecowy – 1830, zam. w Rudzie, lat 50 [Akta zeyścia 15.03.1812]
  • Mastalerczyk Maci – pomagacz wielkiego pieca, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 25.09.1822]
  • Mias Dyonizy – pomagacz wielkiego pieca, posługacz pieca wielkiego – 1825, zam. w Rudzie [Akta zeyścia 25.09.1822]
  • Niewęgłoski Tomasz s. Stanisława – majster wielkiego pieca, zm. w Korytkowie w wieku lat 60 [Akta zeyścia 29.03.1811]
  • Tatarski Jan – majster wielkiego pieca, zam. w Korytkowie, lat 28 [Akta zeyścia 1.06.1814]

Krzysztof Woźniak

[Więcej w: Krzysztof Woźniak, Społeczeństwo miasta Gowarczowa: parafii i gminy gowarczowskiej 1810-69. Urzędy i godności, stan ducha i posiadania, zawody. Praca w przygotowaniu do wydania]
Przy opisach zawodów wykorzystałem informacje zawarte w: x. Józef Osiński, Opisanie polskich fabryk żelaza…, Warszawa 1782]