Kapliczka muzealno-urzędnicza w zespole pałacowym w Końskich

Ta przydomowa kapliczka powstała niedawno, prawdopodobnie spontanicznie wraz z eksodusem lokatorów, którzy „pomieszkiwali” tu od połowy lat 50. Mieszkańcy odchodzili z różnych przyczyn. A to do nowego, ich zdaniem lepszego lokalu, część niespiesznie zamieniała spacery parkowe na „łąki niebiańskie”…

Czy kapliczka powstała z potrzeby serca? Tak, jestem o tym przekonany. Świadczy o tym trud z jakim zmierzył się pomysłodawca, trud upiększenia jej.

Nie lubię określenia: urokliwy (uroczy) zakątek. Staram się nie używać tego typu określeń. Niestety, to miejsce, a w zasadzie i kapliczka zauroczyła mnie. Z dużym trudem ją zauważyłem, tak wspaniale wtopiła się w zgrzebną przestrzeń. 

Spacerowałem sobie ci ja peryferiami zespołu pałacowego, aż tu nagle oniemiałem. Na ścianie niskiego budynku pałacowego przemyślnie „urządzona” kapliczka, a w niej dwie Matki Boskie – sztuczne kwiaty, kolorowe wiatraczki, wszystko oplecione srebrnymi koralikami. Wcale nie żartuję: ta kapliczka mnie się podoba…

Opiszę zatem to miejsce i jego najbliższe otoczenie.

Budynek parterowy (mieszkalny)

Nie był dotychczas opisany, a wart jest tego. Powstał zapewne przed 1800 rokiem, spełniał [wg mnie] rolę czworaków, stanowił pomieszczenie służby gdy istniał jeszcze modrzewiowy dwór. Zakładam, że miał być rozebrany po budowie całości kompleksu pałacowego. Ostał się w przeciwieństwie do modrzewiowego dworu. Ciekawy jestem, czy wiecie Państwo do kiedy ten dwór istniał? Tu opowiem anegdotkę:

Jeszcze kilka lat temu spacerowałem z mamą w okolicach zespołu pałacowego. Napotkaliśmy wycieczkę, jak się później okazało z Warszawy. Przewodnik w czerwonym polarze (a jakże grupa posiadała profesjonalnego przewodnika), który fachowo określał mijane zabytki – padały konkretne daty, nazwiska, wydarzenia… Przechodząc obok barierek nieistniejącego mostku i cieku Nil, przewodnik podkreślił podniesionym głosem:

– Proszę państwa! W tych rejonach jeszcze w latach 40. tuż po II wojnie istniał pierwszy, modrzewiowy dwór Małachowskich, ale zniszczyli go komuniści…

Dochodzę do wniosku, że zawsze można się dowiedzieć ciekawych rzeczy; dodam od zawodowców.

Wrócę do budynku. Nadal spełnia dzisiaj rolę mieszkalną, a i zawiera kilku podręcznych, tymczasowych magazynków. Czeka na remont.

Dodam kilka rzeczy ważnych:

Jeszcze nie tak dawno mieszkał tu „Dewajtis” – Stanisław Janiszewski (zm. 31 mar 2017).

Budynek posiada sklepione piwnice, o których zapomniano. Wejście do nich znajdowało się od strony południowej, było usytuowane mniej więcej w połowie budynku – schodziło się po stromych schodkach.

Budynek z wysokim dachem był z pewnością kryty gontem.

Budynek stajni i budynek bramny

Jest przez współczesnych nazywany budynkiem stolarni z racji wykorzystywania tego pomieszczenia przez grupę remontową – w tym stolarzy. Został wybudowany zapewne z budynkiem bramnym i niejako „doklejony” do parterowego budynku mieszkalnego. Był budynkiem przeznaczonym na stajnię koni wierzchowych [informację tą uzyskałem od p. Marcina Brzezińskiego] – konie pociągowe do powozów znajdowały swe miejsce w kolistym pawilonie od strony wschodniej.

Przejezdna brama była wybrukowana kostką drewnianą dla stłumienia odgłosu kopyt.

Wielokrotnie widziałem tu młodzież z rozstawionymi sztalugami pracowicie szkicujących detale architektoniczne.

Garaże i szopki

Ciekawa jest ścianka garażowiska przyległego do koszmarnych komórek, zbudowana z „pustaków”. Od razu zwróciła moją uwagę, a podobne odciski muszlowe odnalazłem w blokach piaskowca kamiennych słupów bramy parkowej usytuowanej od strony ul. Mieszka I. Ciekawe czy Państwo odnajdą te ślady.

Krzysztof Woźniak