Przysięga homagialna mieszkańców Końskich wyznania chrześcijańskiego 22 marca 1831 i mojżeszowego 22 czerwca 1831 na Wierność Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu

Introdukcja

W Końskich przysięga homagialna [1] została przeprowadzona w Kancelarii Urzędu Municypalnego, a zainicjowana przez Urząd Municypalny w dniu 22 marca 1831. Przypomnę, że termin przeprowadzenia przysięgi został ustalony na sześć tygodni od podjęcia uchwały połączonych izb parlamentu tj. od dnia 8 lutego 1831 r.

Pomimo, że jak już wspomniałem przysięga została zorganizowana i przeprowadzona w sali Urzędu Municypalnego w wykazie podpisów nie odnalazłem podpisu Burmistrza Końskich Pawła Mereckiego. Piszę Burmistrza, a przecież od 1815 roku wszyscy burmistrzowie miasta Końskich piastowali stanowisko p.o. (pełniący obowiązki) z uwagi na konflikt Stanisława hr. Małachowskiego z władzami Województwa Sandomierskiego. [2]  Dodam, że 17 września 1832 gazeta codzienna „Korrespondent Warszawski” nr 250 [3], doniósła:

„Mianowani przez Radę Administracyjną… P.[an] Paw.[eł] Merecki Burmistrz w Końskich, Prezydentem miasta Sandomierza”. 

Musiał cieszyć się zaufaniem ówczesnych władz by zostać prezydentem miasta wojewódzkiego.

„…Upadek powstania listopadowego spowodował wzrost represji carskich, które odczuł ogół mieszkańców Królestwa Polskiego. W stosunku do pozostałych w kraju lub powracających z zagranicy urzędników wojskowych, żołnierzy, obywateli polskich, przeprowadzono swoistą „lustrację”, która miała na celu określenie ich przydatności do dalszego funkcjonowania w strukturach administracji państwowej narzuconej przez zaborcę. Wprowadzono specjalne formularze tzw. Protokołów instalacyjnych na stanowiska urzędnicze, które miały ujawnić dotychczasowy przebieg nauki lub służby, z uwzględnieniem złożonej przysięgi homagialnej (czyli przysięgi wierności) oraz udziału w wydarzeniach 1830/1831 r. Kandydaci na urzędników musieli ponadto podpisać „deklarację nienależenia do Towarzystw tajnych” oraz „deklaracje nienależenia do Rewolucji w r. 1830”. [4]

Pisząc o nieobecnych na zachowanych ponumerowanych kartach złożonej przysięgi brakuje mi tu chociażby podpisów osób duchownych, przedstawicieli pewnych grup zawodowych tj. np. pracowników przemysłu zbrojeniowego: rusznikarzy, rurarzy, sztyftarzy, puszkarzy, sądownictwa i innych. Dwaj reprezentanci: rusznikarz i puszkarz poparli (krzyżykami) listę w miejscowości Pomyków.

Według opracowania: „Opisanie historyczne oraz topograficzno-statystyczne miasta Końskie Wielkie w Województwie Sandomierskim…” sporządzone przez Michała Sudnika, datowane na dzień 8 lipca 1820 roku; ludność miasta wynosiła 2.659 [5]: 

• chrześcian – 1575. Oddano głosów poparcia 229, co stanowi ok. 60 % oddanych głosów poparcia męskiej, dorosłej populacji miasta (przyjmując, że męska populacja powyżej 18 roku życia stanowi ok. 400 osób).
• Żydów – 1.084, oddano głosów poparcia 220, co stanowi ok. 80 % oddanych głosów poparcia męskiej, dorosłej populacji miasta, (przyjmując, że męska populacja powyżej 18 roku życia stanowi ok. 270 osób).

Jeszcze pozostaje do wyjaśnienia sprawa podpisów mieszkańców składających przysięgę. Większość podpisów została wykonana w formie trzech krzyżyków [zaznaczyłem to w tekście]. Posłużę się zatem głosem z epoki, tj. fragmentem debaty sejmowej i krótką opinią Kasztelana Stanisława hr. Małachowskiego:

„… JW. Kasztelan Lewiński: Wszyscy pragnęliśmy ustanowienia ksiąg, ale zastraszyło nas wyrażenie: w dowód dobrowolnego przystąpienia do powstania; proponuję więc następującą redakcję: Otwarte będą po województwach, powiatach i miastach księgi, w których zapisany będzie akt powstania narodowego, jako i rota przysięgi w artykule poprzednim wyrażona, a każdy wykonujący też przysięgę zamieszczony będzie z imienia i nazwiska na wieczną pamiątkę, iż miał udział w sprawie odrodzenia się Ojczyzny naszej. Księgi takowe najdalej w przeciągu sześciu tygodni od ich otwarcia przesłane będą do stolicy i zachowane zostaną w archiwum Senatu.

JW. Kasztelan Bieńkowski: Nie zamieszczony będzie ale: podpisze się, bo on sam się zamieszcza.

JW. Kasztelan Małachowski: Lecz trzeba dodać: kto umie pisać.

JW. Kasztelan Lewiński: Jest to smutne wysłowienie się: kto umie pisać.

JW. Swidziński: Nawet w razie nie umienia pisać położenie krzyża stanowi rodzaj podpisu, a i tak nie każdy potrzebuje w księgach się tak zapisywać, tym bardziej, że tylko po znaczniejszych miastach będą założone; każdy tylko obowiązany do wykonania przysięgi…”. [6]

A na koniec pytanie. Jak cenna była i jest do dzisiaj ta lista z marca i czerwca 1831 roku?

Dla Rosjan stanowiła często wertowane źródło wiedzy do szykan i represji, a i późniejszych awansów.

A dla nas współczesnych stanowi źródło wiedzy do chwały wielu koneckich rodów.

Co ciekawe i godne podkreślenia: Żydzi wyrażali swoje poparcie 22 czerwca 1831, kiedy w zasadzie powstanie chyliło się do upadku. Dodam, że Końskie zostało zajęte przez Rosjan w dniu 13 [14] sierpnia 1831 r.

[I] 
Przysięga homagialna mieszkańców Końskich wyznania chrześcijańskiego 22 marca 1831

Wykaz nazwisk uzupełniłem o zgromadzone w mojej pracy informacje głównie o zawodach deklarujących poparcie osób. [7] Spróbujmy zatem prześledzić nie nużąc czytelnika, jakich to zawodów i urzędów przedstawiciele akceptowali te listy:

• Artysta – 4 (w tym np. wyraźnie określony: lakiernik).
• Bednarz – 2.
• Cieśla – 2.
• Furman – 10.
• Dozorca (Dozorca Wydziału Kwatermistrzostwa) – 2.
• Gajowy – 2.
• Gwoździarz – 2.
• Karczmarz – 1.
• Kołodziej – 5.
• Kominiarz – 1.
• Kotlarz – 1.
• Kowal (Majster Kunsztu Kowalskiego) – 11.
• Krawiec – 4.
• Kucharz dworski – 1.
• Lakiernik – 1.
• Ławnik – 4.
• Malarz (profesji malarskiej)  – 1.
• Mularz – 1.
• Muzykant – 1.
• Oberżysta – 1.
• Obywatel – 9. [obywatel – właściciel posiadłości ziemskiej lub posesji w mieście]
• Parobek – 1.
• Piekarz – 3.
• Propinator – 1.
• Przekupnik – 1.
• Rzecznik – 1.
• Rzeźnik – 6.
• Siodlarz – 3.
• Służący (usługujący) – 2
• Stelmach (Majster Stelmach) – 8.
• Stolarz – 4.
• Szewc (Majster Szewskiej Profesji, Kunsztu Szewskiego, Majster „Obówia”) – 22.
• Szynkarz Trunków Zagranicznych – 1.
• Ślusarz – 3.
• Właściciel Fabryki powozów – 1.

Odniosłem też wrażenie, że grupami głosowali przedstawiciele określonych zawodów. Były to zapewne i znajomości i efekt przynależności do cechów. [8]

Muszę też dodać, że nie wiem ile dni trwało zbieranie podpisów. W przypadku chrześcijan znany jest termin rozpoczęcia – 22 marca i zakończenia [„zakonkludowania] 24 czerwca 1831. Zaś w przypadku Żydów rozpoczęcie zbierania podpisów nastąpiło 22 czerwca, zakończono zaś zbieranie 24 czerwca 1831 r. 

Przejdę zatem do zaprezentowania dokumentów:        

[Karta 20]

„Księga Województwa Sandomierskiego Obejmująca 

Obwodu Opoczyńskiego [dopisano innym charakterem pisma]

Dowody Zaprzysiężonej Wierności Ojczyźnie i Narodowi przez Obywateli i Mieszkańców Wyznania Chrześcijańskiego, Greckiego i Ewangelickiego Miasta Końskich w Roku 1831. 

[Karta 22]

Rota przysięgi.

Przysięgam wierność Ojczyźnie i narodowi polskiemu w sejmie reprezentowanemu przysięgam nie uznawać żadnych władz jak tylko tę, które Sejm ustanowił lub jeszcze ustanowi 

przysięgam popierać wszelkimi siłami sprawę powstania narodowego ku ustaleniu bytu wolność i niepodległość narodu polskiego. [Karta 22]

[Karta 23] 

Działo się Kancelarii Urzędu Municypalnego Miasta Końskie

dnia 22 marca [wtorek – KW] 1831

Protokól

Wykonanej przysięgi humagialnej na Wierność Ojczyźnie i Narodowi przez obywateli i starozakonnych miasta Końskie sporządzony przez Pawła Mereckiego Burmistrza miasta Końskich.

Nadając skutek Rozporządzenia W.[ielkiego] Komisarza Obwodu Opoczyńskiego pod d. 10 marca 1831 przez obiegnik wydanemu, na mocy Uchwały Sejmowej 8 lutego [1]831 roku zapadłej z mocy upoważnienia na wstępie zatwierdzonego Rozporządzenia w dniu dzisiejszym to jest 22 marca r. b. jako przeznaczonym terminie zawezwał Burmistrz wszystkich obywateli i mieszkańców miasta Końskich wyznania chrześcijańskiego do odebrania od tychże przysięgi na wierność Ojczyźnie i Narodowi wystawionej zarazem tymże zgromadzonym Wierność i Obowiązek przysięgi tak przez osoby własnoręcznymi onej podpisami jak również piórem trzymanym, którą na dowód po wykonaniu podpisać mają.

Rota przysięgi.

Ja n. n. przysięgam wierność Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu w sejmie reprezentowanemu, przysięgam nie uznawać żadnych władz jak tylko tę, które Sejm ustanowił lub jeszcze ustanowi,

przysięgam popierać wszelkimi siłami sprawę powstania narodowego ku ustaleniu bytu wolność i niepodległość narodu polskiego.

Po wykonaniu takowej zwyczajnym sposobem do podpisów wezwani zostali.

Rada Municypalna.

• Antoni Chmielowski
• Jan Kosierkiewicz
• Woyciech Geppart [Ławnik]
• …
• Jakób Raykowski [?]

[Karta 24]

• Paweł Kaczmarski Obywatel [majster stalmach, zam. w Końskich, lat 28, Akta urodzenia 10.07.1822]
• Szymon Gantner Obywatel [właściciel fabryki powozów w Końskich (zmarł w 1831). Akt notarialny z 30.11.1931 nr 74]
• Kaietan Burkiewicz Artista [lakiernik, zam. w Końskich, lat 46 [Akta urodzenia 15.03.1821]
• Paweł Kwiatkowski Obywatel [ (zapisano „Paweł Blum czyli Kwiatkowski”) – majster kunsztu kowalskiego, zam. w Końskich, lat 24 [Akta zapowiedzi 12.01.1812]
• Jakub Dudkowski +++ [Dutkowski (Dudkowski – 1848) Jakub s. Walentego – kołodziej, zam. w Końskich, Starym Młynie – 1848, lat 43 – 1848, Akta zeyścia 12.09.1832]
• Antro Gianella Obipwatel
• Jan Tracz Obywatel
• Walenty Bodoski
• Andrzej Gutt [profesji slusarz, zam. w Końskich, lat 32, Akta urodzin 19.04.1824. Ślusarz, zm. w wieku lat 54, Akta zmarłych 30.01.1845]
• Jan Garkowski [mularz, zam. w Końskich, lat 30, Akta urodzenia 31.12.1820]
• Paweł Nawrocki [majster profesji szewckiej, zam. w Końskich [Akta zeyścia 11.06.1830]
• Dominik Laskowski +++ [kunsztu szewskiego, zam. w Końskich, lat 24, Akta urodzenia 22.08.1820]
• Jacek Weltz [Wele Jacek – stelmach z Końskich, Akta małżeństwa 23.05.1832]
• Szymon Dropulski +++
• Wincenty Sączewski
• Jakób Goliński +++ [krawiec, zam. w Końskich, Akta urodzonych 25.02.1825]
• Ignacy Muczyński Artysta
• Woyciech Felixiewicz +++ [Felix v. Felixewicz (Felixielicz – 1840) Woyciech – czeladnik rzeźnicki, zam. w Końskich (ur. w Wieliczce), lat 23, Akta małżeństwa 29.11.1826. W akcie 1836 określany jako rzeźnik]
• Paweł Buyno [majster kunsztu kowalskiego, zam. w Końskich, lat 28 [Księga urodzonych 16.02.1811]
• Antoni Rzeczycki +++ [Rzeczycki (Rzęcicki – 1816) Antoni – profesji furman, maiący furman, zam. w Końskich, lat 32, Akta zeyścia 31.08.1813]
• Jan Sykulski 
• Łukasz Sykulski +++ [furman, zam. w Końskich, lat 40, Akta małżeństawa 7.02.1815. Zm. w wieku lat 63, Akta zeyscia 18.08.1831]
• Kacper Sykulski [majster stolarz, zam. w Końskich, lat 24, Akta małżeństwa 29.05.1833]
• Piotr Świerczyński +++ [furman, zam. w Końskich [Akta śmierci 22.06.1826]
• Stanisław Wysocki [dozorca wydziału kwatermistrzostwa, zam. w Końskich, lat 36, Akta urodzenia 17.02.1820]
• Grzegorz Widuliński +++ [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Mateusz Dulenski
• Antoni Mączyński +++ [furman, zam. w Końskich, lat 50, Akta urodzenia 30.09.1822]
• Marcin Jędrychowski [majster obówia, zam. w Końskich, Akta małżeństw 11.05.1837], [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Bartłomiey Mączyński +++ [Mączyński Bartłomiej s. Jana – szewc, zm. w Końskich w wieku lat 25, Akta zeyscia 25.08.1831]
• Stanisław Franaszewski +++
• Mikołay Maiewski +++
• Wawrzyniec Rusinek +++
• Sylwester Bińkowski +++
• Jan Neszpaur +++ [Neszpaur (Nieszpaur – 1836) Jan – majster profesji kowalskiej, zam. w Końskich, lat 30, Akta urodzenia 30.11.1820]
• Michał Zieliński +++ [służący w Nieświniu, lat 27, Akta małżeństwa 27.01.1834] 
• Franciszek Bogamolski [?] +++

[Karta 25]

• Jan Gałczyński +++ [Gałczyński Jan s. Macieja – czeladnik profesji kołodziejskiej – 1822, profesji kołodziejskiej majster kołodziej, ur. w Węgrowie zam. w Końskich, lat 30, Akta urodzenia 30.12.1822. Zm. w wieku lat 54, Akta zmarłych 15.09.1847]
• Piotr Dorobczyński +++ [Dorobek (Dorobczyński – 1836) Piotr s. Szymona – kowal w Końskich zamieszkały, ur. w Radoszycach, lat 22, Akta małżeństwa 26.05.1830]
• Szymon Kowalski +++
• Wincenty Sapu…
• Maciey Stolarski +++ [w służbie zostający parobek, zam. w Końskich, lat 33, Akta małżeństwa 20.01.1822]
• Łukasz Miernicki +++ [furman, zam. w Końskich, Akta zeyścia 28.06.1833]
• Woyciech Janik +++ [Janik Woyciech s. Alexego – cieśla, zam. w Końskich, lat 18, Akta małżeństwa 18.09.1828]
• Józef Mączyński +++ [karczmarz, zam. w Baryczy, Akta zeyścia 15.05.1833], [szynkarz trunków zagranicznych – Lista szynkarzy 1830]
• Stanisław Staniszewski [stolarz, zm. w Końskich, lat 53, Akta zmarłych 3.04.1843]
• Marcin Rusiński +++ [majster profesji kowalskiej, zam. w Końskich, lat 27 [Akta urodzenia 6.06.1819]
• Augustyn Baranoski +++ [Baranowski Augustyn – majster profesji rzeźnickiej, rzeźnik, zam. w Końskich (Piasek Luśtyk), lat 34, Akta urodzenia 26.04.1820 i Akta urodzonych 5.04.1825]
• Andrzey Malinowski
• Woyciech Dutkiewicz +++
• Antoni Woytasiewicz +++
• … Stężalski +++ [Stężalski Baltazar (Stenżalski Baltazy – 1821) – majster kowal, zam. w Końskich, lat 28, Akta zapowiedzi 4.10.1813, Akta śmierci 23.03.1826]
• Woyciech Bochniarz +++ [bednarz, zam. w Końskich ur. w Wieliczce w Galicji, lat 26, Akta małżeństwa 29.10.1828]
• Juzef Weber [Weber Józef – rzecznik, zam. w Końskich [Akta zeyścia 3.07.1830]
• Jan Woyciechowski [majster profesji stolarskiej, zam. w Końskich, Akta małżeńskie 21.11.1838]
• Jędrzey Stradal +++
• Woyciech Borkowski +++ [Borkowski Woyciech s. Kazimierza – stolarz, zam. w Końskich, Akta małżeństwa 20.01.1830]
• Fryderyk … +++
• Michał Boczkiewicz +++
• Stanisław Bąk…
• Józef Kowalski +++ [furman, zam. w Końskich, Akta zeyścia 1.08.1830]
• Marcin Rutkowski +++ [Rutkowski Marcin s. Jana – szewc, zam. w Końskich, lat 25, Akta małżeństwa 26.05.1830] 
• Leon Rafalski [Rafalski Leon s. Jana – rzeźnik, zam. w Końskich, lat 20 [Akta małżeństwa 3.02.1831]
• Jakób Smerdziński [Smerdziński Jakób – propinator, ur. w Końskich, zam. we wsi Dzielna par. opoczyńskiej, lat 26, Akta zaślubionych 28.01.1836]
• Roch Chanczyk [Hancyk Roch s. Jana – rzeźnik, zam. w Końskich, lat 20, Akta małżeństwa 20.01.1830] Nazwisko Jana występuje w odmianach: Hanczyk (Hancyk, Hancyg – 1820).
• Franciszek Ebert +++ [Ebert Franciszek s. Antoniego – siodlarz, zam. w Końskich, ur. w Opocznie, lat 35, Akta małżeństwa 4.10.1830]
• Maciey Borowicz [kucharz dworski, zam. w Końskie Dwór, lat 40, Akta urodzenia 7.05.1820]
• Wawrzeniec Świtalski [oberżysta z Końskich, Akt notarialny nr 53 z 28.07.1831]
• Łukasz Smerdziński +++ [majster kunsztu szewskiego, zam. w Końskich, lat 27, Akta urodzin 4.02.1812]
• Stanisław Łyczkowski [majster obówia, zam. w Końskich, Akta zaślubionych 9.11.1836], [szynkarz trunków zagranicznych – Lista szynkarzy 1830]
• Maciey Kowalski +++ [ usługujący w kancelarii obwodowej, Akta zeyścia 21.08.1827]
• Jan Maladyński +++ [gajowy, zam. w Karolinowie folwarku gminy konieckiej, Akta urodzenia 23.04.1815]
• Józef Gronkiewicz [majster obuwia, zam. w Końskich [Akta zejścia 8.08.1832]

[Karta 26]

• Jan Leszczyński +++ [Leszczyński Jan – prpofesji gwoździarskiej, zam. w Końskich?, lat 22, Akta urodzenia 30.12.1821]
• Franciszek Widuliński +++ [kołodziej, zam. w Końskich, Akta małżeństwa 8.02.1830]
• Josef Bielski [majster profesji malarskiej, zam. w Końskich, lat 24 [Akta zapowiedzi 12.01.1817]
• Franciszek Tarasiński +++ [przekupnik, zam. w Końskich, Akta zmarłych 4.01.1841]
• Karol Braon [Braun (Braum – 1845) Karol s. Macieja – majster kowal, zam. w Końskich, lat 40 [Akta zaślubienia 23.02.1843]
• Wicęnty Żuchowski +++ [majster obuwia, zam. w Końskich, Akta zeyścia 28.04.1833] [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Maciey Malinowski +++ [majster obowia, zam. w Końskich, Akta zeyścia 9.11.1833] [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Wincenty Nawrocki +++ [majster obówia, zam. w Końskich, Akta zaślubionych 24.08.1836]
• Paweł Kroczeski [lakiernik w Końskich, Akta małżeństwa 27.06.1833. Zm. w wieku lat 35, Akta zmarłych 27.07.1842]
• Franciszek Pawłoski +++ [Pawłowski Franciszek majster cieśla, zam. w Końskich, lat 29, Akta urodzenia 26.01.1821. Zm. w wieku lat 50 [Akta zmarłych 14.01.1846]
• Szymon Lesiakoski [Lesiakowski Szymon s. Jakuba – majster kunsztu kowalskiego, zam. w Końskich, lat 50, Akta urodzenia 24.09.1819]
• Marcin Galski [Galski Marcin s. Andrzeja – krawiec, zam. w Końskich, lat 28, Akta małżeństwa 14.06.1832]
• Jozef Szeyna [Szejna Józef s. Filipa – siodlarz, zam. w Końskich, lat 29, Akta małżeństw 25.11.1835]
• Każmisz Cwiklinski
• Ignacy Witecki [majster kunsztu stelmaskiego, zam. w Końskich, lat 40, Akta urodzin 23.12.1810. Zm. w Końskich w wieku lat 67, Akta zeyscia 5.12.1831]

[Dwa nazwiska w drugim rzędzie z dopiskiem „Do Strzelców”: 

• Józef Widuliński 
• Marcin Galski

i dalej:

• Jan Bartkiewicz [profesji stelmaskiej, zam. w Końskich, lat 48, Akta urodzenia 20.11.1820]
• Piotr Munioski +++
• Aloyzy Singer Obywatel
• Walenty Biedziński
• Jan Mitaszeski [majster siodlarz Jan Mitaszewski wymieniony przy: Akta małżeństw 2.03.1840]
• Stanisław Wysocki [dozorca wydziału kwatermistrzostwa, zam. w Końskich, lat 36 [Akta urodzenia 17.02.1820] Uwaga: jest wymieniony na Karta 24
• Michał Kozłowski [profesji kowalskiej, zam. w Końskich, Akta urodzonych 23.10.1825]
• Jan Purhowski [?]
• Kazimi Cwiklinski [Ćwikliński Kazimierz s. Łukasza – czeladnik profesji szlusarskiej, ślusarz 1825, zam. w Pomykowie, lat 23, Akta małżeństwa 25.09.1822]
• Bonawentura Piątkoski [majster ślusarz, zam. w Końskich, lat 40, Akta urodzenia 29.06.1820]
• Antoni Pytlasinski
• Józef Zieliński Obywatel [muzykant, zam. w Końskich, lat 37, Księga urodzonych 8.04.1811]
• Tomasz Kołodzieyski Obywatel [piekarz, zam. w Końskich, Akta śmierci 22.05.1826]
• Ignacy Gozdzikoski +++ [majster kunsztu kołodziejskiego, lat 58 [Akta małżeństw 30.01.1811]

[Karta 27]

• Walęty Urbański Obywatel
• Karol Młodziński +++ [Młodziński (Młozdziński – 1817, Młodzieński – 1844) Karol – majster bednarz, zam. w Końskich, lat 30, Akta urodzenia 7.03.1820. Zm. w Końskich w wieku lat 70 [?] Akta zmarłych 3.10.1844]
• Tomasz Urbasiński +++ [majster profesji szewskiej, zam. w Końskich, lat 22, Akta zapowiedzi 10.01.1813], [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Józef Alfort [Alfurt (Alfud – 1822, Alfort – 1838, Alford – 1841) Józef – majster profesji szewskiej, zam. w Końskich, lat 26, Akta zeyścia 19.08.1822], [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Józef Dworakowski +++
• Szymon Smokulski +++
• Kazmierz Chmieloski +++ [Chmielowski Kazimierz szewc, profesji szewskiej majster 1821, zam. w Końskich, lat 36, Akta małżeństwa 2.05.1820. Zm. w wieku lat 60, Akta zmarłych 12.12.1847], [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Ignacy Zawadzki [Zawadzki Ignacy (podpisał się Zawacky) – majster kunsztu szewskiego zamieszkały w Końskich w domu własnym nr 181, lat 26, lat 30 – 1810, Księga urodzonych 12.05.1811], [szynkarz trunków zagranicznych – Lista szynkarzy 1830]
• Jan Chamczyk +++ [ rzeźnik, zm. w Końskich w wieku lat 63, Akta zmarłych 30.11.1841]
• Michał Olesiński +++ [Oleszyński (Olesiński – 1821) Michał – majster kunsztu szewskiego, zam. w Końskich, lat 30, Akta urodzenia 14.07.1819], [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Józef Oliszowski +++
• Marcin Ciołkowski +++ [majster profesji kotlarskiej, zam. w Końskich, lat 36, Akta urodzin 31.12.1812]
• Jakób Dudziński [Dudziński Jakub s. Stanisława – stelmach, zam. w Końskich, lat 50 – 1848 [Akta małżeństwa 14.06.1830]
• Kacper Grudzień +++ [gwoździarz, zam. w Końskich, lat 50, Akta zmarłych 11.12.1843]
• Szymon Piroziński +++ [furman, zam. w Końskich, lat 40, Akta urodzenia 18.05.1823]
• Jan Ruzeński
• Jakób Kulbicki +++ [piekarz, zam. w Końskich, Akta zeyścia 26.12.1828]
• Jędrzey Gosioroski +++ [Gąsiorowski Jędrzei – furman, zam. w Końskich, lat 34, Akta urodzenia 26.04.1820]
• Józef Dobilinski [Dobielenski (Doblicki – 1817, Dobiliński – 1820) Józef – majster kunsztu szewskiego, zam. w Końskich, lat 28, Księga urodzonych 28.10.1811]
• Woyciech Laskoski +++ [Laskowski Woyciech – majster kunsztu płucieńskiego

 zam. w Końskich lat 24, Akta urodzin 20.03.1812 lub Laskowski Wojciech s. Wojciecha – majster płóciennik, zam. w Końskich, lat 26, Akta małżeństwa 6.02.1833]

• Szymon Orgieloski +++ [kominiarz, zam. w Końskich [Akta zeyścia 24.07.1816]
• Sobestyan Laskowski +++ [majster profesji rzeźnickiej i obywatel miasta Końskich, Akta zapowiedzi 20.06.1819]
• Adam Stanikoski +++ [Stanikowski Adam – gajowy, zam. w Końskich, Akta małżeństw 25.02.1835]
• Błazi Lesc [Leszczyński Błażej – majster kunsztu kowalskiego zam. w Końskich, Akta zeyscia 18.12.1810. W akcie wymieniona jest ul. Kazanowska, lat 52 -1820.
• Piotr Blacha +++ [majster piekarz, zam. w Końskich, Akta małżeństwa 11.06.1834]
• Felix Moncka [Mączkowski (Mączka?) Felix – majster profesji szewskiej, zam. w Końskich, lat 53, Akta urodzin 1.11.1812. Zm. w Końskich w wieku lat 75 [Akta zeyscia 31.12.1831], [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Francyszek Lorant +++
• Andrzey Opalski [majster stelmach, zam. w Końskich, lat 36, Akta urodzenia 29.09.1819]
• Stanisław Rusziński +++
• Andrzey Bron [?]
• Woyciech Szypułkowski +++

[Karta 28]

• Paweł Zaleski +++
• Antoni Widuliński [furman, zam. w Końskich, lat 45 [Akta zmarłych 20.12.1843]
• Adam Stanisławski +++ [mularz, zam. w Końskich, Akta zeyscia 8.10.1828. Zm. w wieku lat 44, Akta zmarłych 25.07.1841]
• Paweł Ciechański +++ [Cichański (Ciechański – 1846) Paweł – majster kunsztu szewskiego, zam. w Końskich, lat 28, Akta urodzin 13.01.1811. Zm. w wieku lat 71, Akta zmarłych 4.06.1846], [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Jan Bauer +++
• Piotr Znańkiewicz +++
• Jan Matoszewski +++ [Matuszewski Jan – majster profesji stelmaskiej, zam. w Końskich, lat 32, Akta urodzenia 1.09.1822 lub Matuszewski Jan Kanty – majster stelmach, zam. w Końskich, lat 28, Akta urodzenia 20.09.1813]
• Wawrzyniec Matuszewski +++ [furman, zam. w Końskich, lat 36, Akta małżeństwa 23.09.1819]
• Piotr Smocziensky [Smoczyński Piotr – majster krawiec, zam. w Końskich, lat 50, Akta urodzenia 12.05.1820]
• Jan Kaczorowski [mularz, zam. w Końskich [Akta zmarłych 15.12.1841]
• August … 
• Walenty …
• Andrzey Płocienski +++
• Łukasz Popiołkiewicz +++ [Popiołkiewicz (Popiołek – 1834) Łukasz – majster kunsztu szewskiego, zam. w Końskich, lat 45, Księga urodzonych 22.09.1811. W akcie wymieniona ul. Krakowska. [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Michał Witecki +++ [majster kunsztu kołodziejskiego, zam. w Końskich, Księga urodzonych 6.03.1811]
• Juzef Ślifirski +++ [krawiec, zm. w Końskich w wieku lat 80, Akta zeyścia 18.08.1833]
• Kazmiesz Gębarski +++ [profesji szewskiej, majster szewc – 1822, zam. w Końskich, lat 27, Księga urodzonych 28.10.1811], [Wykaz majstrów profesji szewskiej – 1830]
• Walęty Leszakoski +++ [Lesiakowski Walenty – majster profesji kowalskiej, zam. w Końskich, lat 51, Akta urodzenia 26.04.1819]
• Antoni Kaytanski +++ [Kaydayski (Kaytański – 1816) Antoni – stelmach, zam. w Końskich, lat 33, Akta małżeństwa 18.05.1817]

W dniu 24 czerwca 1831 niniejsza książka zakonkludowana [ostatecznie zakończona – KW] została”.

[Podpisy nieczytelne] 

[II]
Przysięga homagialna mieszkańców Końskich wyznania mojżeszowego na Wierność Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu

22 czerwca 1831

[Karta 30]

„Działo się w mieście Końskich w Bożnicy Ludu wyznania Mojżeszowego dnia 22 czerwca [w środę – KW] 1831.

Gdy postanowienie Rządu Narodowego dozwoliło przyjmowanie przysięgi na wierność Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu do dnia 30 czerwca 1831, które obowiązuje do wykonania tejże przysięgi Żydów, Greków i Ewangelików, a zatem po otrzymaniu polecenia przez W.[Wielmożnego] Komisarza Obwodu Opoczyńskiego pod dniem 8 czerwca 1831 do N 4640 wydanego. Burmistrz wezwał na dzień dzisiejszy do Buznicy osoby wyznania mojżeszowego parafii Końskie, po oświadczeniu Im woli Rządu po wystawieniu Im przedmiotu, na któren przysięgę wykonań mają, ważność onej, oraz kary po złamaniu takowej i po wystawieniu obecnemu Ludowi Rodału przed którym przysięgę od nich na rotę następującą odebrał, po wykonaniu której do podpisu zawezwał.

Rota Przysięgi

[Powtórzono tekst cytowanej powyżej Roty. Pod Rotą podpisy]

• [podpis w języku jidysz] Mendel Rabin Miasta Końskie
• Jankel Kronen DB [podpis w języku jidysz] Dozorca Buźniczny
• Feywel Biremzweig DB Dozorca Buźniczny
• Zelig Hertwink DB Dozorca Buźniczny
• Daniel Brandei [?]

[Karta 31]

• [podpis w języku jidysz] … Galant
• Abram …
• [podpis w języku jidysz] Jonas Wislicki
• [podpis w języku jidysz] Jonas Singier
• [podpis w języku jidysz] Leibus Krydowicz
• [podpis w języku jidysz] Szmul Epsztein
• [podpis w języku jidysz] Jakub …
• [podpis w języku jidysz] Jakub Grosman
• Heinrich Fuzkez
• …
• [podpis w języku jidysz] Josek Benjamin …
• [podpis w języku jidysz] Jakub Chęciński
• [podpis w języku jidysz] Leizor …
• [podpis w języku jidysz] Dawid …
• [podpis w języku jidysz] Abram Manes
• [podpis w języku jidysz] Szaja Singier
• Chaim Szampanier
• [podpis w języku jidysz] Boruch Singier
• [podpis w języku jidysz] Dawid Chęciński
• Mortka Daych [szynkarz trunków zagranicznych – Lista szynkarzy 1830]
• Mosiek …
• Szmul Rozenfeld
• [podpis w języku jidysz] Mosiek Mortkowicz
• [podpis w języku jidysz] Abram Mortkowicz
• [podpis w języku jidysz] Zelik Krawczyński
• [podpis w języku jidysz] … Majerowicz
• [podpis w języku jidysz] Motel Kupfer
• [podpis w języku jidysz] Hilel Hilelowicz
• [podpis w języku jidysz] Nusym Blar
• [podpis w języku jidysz] Dawid Sokołowski
• [podpis w języku jidysz] Jakób Olinberg

[Karta 33]

• [podpis w języku jidysz] Hersz Perelking
• [podpis w języku jidysz] Icyk Grundman [Grundman Itzyg – kramarz, zam. w Końskich, lat 28, Akta urodzenia 31.10.1821 lub Grundman Icyk – krawiec, zam. w Końskich, lat 24, Akta urodzenia 3.07.1819]
• [podpis w języku jidysz] … Eyzenberg
• [podpis w języku jidysz] … …
• [podpis w języku jidysz] … … 
• [podpis w języku jidysz] Wolf Jakubowicz [Jakubowicz Wulw – handlarz, zam. w Końskich, lat 25, Akta urodzenia 27.01.1814] [Handel trunków zagranicznych – Lista szynkarzy 1830]
• [podpis w języku jidysz] Abram Turka [?] 
• [podpis w języku jidysz] Mortka Miodowicz
• [podpis w języku jidysz] Icyk Bond
• [podpis w języku jidysz] Wolf Dąbrowski
• [podpis w języku jidysz] Leisor Rubinstein [Rubinstayn Leyzor – handlarz, zam. w Końskich, lat 26, Akta urodzenia 11.09.1821]

• [podpis w języku jidysz] Eyzyk Zand [handlarz solny, zam. w Końskich, lat 34, Akta urodzin 25.01.1812. W akcie wymieniona jest ul. Warszawska]
• [podpis w języku jidysz] Szmul Skórka [Skurka Szmul – wyrobnik, zam. w Końskich, lat 32, Akta urodzin 28.04.1824]
• [podpis w języku jidysz] Abram Cyglarz
• [podpis w języku jidysz] Josek Kupfer
• [podpis w języku jidysz] Majer Judka [bakalarz, zam. w Końskich, lat 24, Akta urodzenia 18.01.1821]
• [podpis w języku jidysz] Tobjasz Singer
• [podpis w języku jidysz] Dedja Szmedra
• [podpis w języku jidysz] Cymach Silbersztain
• [podpis w języku jidysz] Szyia Szmulowicz
• [podpis w języku jidysz] Szmul Kupfer [Kuper Szmul – handlarz, zam. w Końskich, lat 25, Akta urodzenia 30.03.1821]
• [podpis w języku jidysz] Faywel Lub…
• [podpis w języku jidysz] Mendel Sokołowski [handlarz, zam. w Końskich, lat 35, Akta urodzenia 12.07.1819]
• [podpis w języku jidysz] Zelman Aronowicz
• [podpis w języku jidysz] Abram Hapen [?]
• [podpis w języku jidysz] Nusyn Herrzkowicz
• [podpis w języku jidysz] Nata Karzkie…
• [podpis w języku jidysz] Zelman Cyna [?] [Cyna Zelman – blacharz, zam. w Końskich, Akta urodzenia 30.12.1824 lub Cyna Zelman – kupiec, Akt notarialny 12.06.1841 nr 120]
• [podpis w języku jidysz] Icyk Aronowicz
• [podpis w języku jidysz] Caim Wróblewski
• [podpis w języku jidysz] Szymcha Majorowicz
• [podpis w języku jidysz] Moniek Topas
• [podpis w języku jidysz] Josek Grobsztein

[Karta 34]

• [podpis w języku jidysz] Wulf Singier
• Pinkus Grundman
• [podpis w języku jidysz] Gutman Spóra
• [podpis w języku jidysz] Leibuś Lipszyc
• [podpis w języku jidysz] … Zand
• [podpis w języku jidysz] Abram Sokołowski
• [podpis w języku jidysz] Motel Kormblum
• [podpis w języku jidysz] Herszel Boruchowicz [Boruchowicz Herszka – bakalarz, zam. w Końskich, lat 40, Akta urodzenia 26.12.1821]
• [podpis w języku jidysz] Haskiel Turka
• Abram Kortam
• [podpis w języku jidysz] Leibuś Moskowiz [Moskowicz Lejbuś – bakalarz, zam. w Końskich, lat 24 , Akta urodzin 22.12.1810]
• [podpis w języku jidysz] Berek Eljaszowicz
• [podpis w języku jidysz] Chaim Oremberd
• [podpis w języku jidysz] Josek Waxman [handlarz, zam. w Końskich, lat 20, Księga urodzonych 26.03.1811]
• [podpis w języku jidysz] … Jckowicz
• [podpis w języku jidysz] Perec Eyzenberg
• [podpis w języku jidysz] Henzel Jurobiwiczwi
• [podpis w języku jidysz] Josek Pinkasowicz
• [podpis w języku jidysz] Jonas Grundman [kupiec handlowy, zam. w Końskich, lat 44, Akta urodzin 12.12.1810]
• [podpis w języku jidysz] Hersz Całka
• [podpis w języku jidysz]
• [podpis w języku jidysz]
• [podpis w języku jidysz] Leybuś Grobsztein [Grobsztein Leyba – faktor, zam. w Końskich, lat 48, Akta urodzenia 3.04.1821]
• [podpis w języku jidysz] Jankiel Rodman
• [podpis w języku jidysz] Jcyk Hersz
• [podpis w języku jidysz] Abram Eyzenberg
• [podpis w języku jidysz] Jankiel Zobel
• [podpis w języku jidysz] Leib Buczynski
• [podpis w języku jidysz] Jcyk Grynszpan
• [podpis w języku jidysz] Abram Kurzbau…
• [podpis w języku jidysz] Eyzyk Fux
• [podpis w języku jidysz] Mortka Judkowicz
• [podpis w języku jidysz] Herszel Landan
• [podpis w języku jidysz] Kuna Joskowicz
• [podpis w języku jidysz] Majer Fux [Fux Maier – czapnik, zam. w Końskich, lat 40, Księga urodzonych 2.08.1811], [szynkarz trunków zagranicznych – Lista szynkarzy 1830]
• Chmul Windbek
• [podpis w języku jidysz] Wulf Ankier

[Karta 35]

• [podpis w języku jidysz] Abram Epsztein
• [podpis w języku jidysz] Szlama Lang [Langier Szlama – handlarz, zam. w Końskich, lat 49, Akta śmierci 12.03.1814] [?]
• [podpis w języku jidysz] … …
• [podpis w języku jidysz] Haskiel Litmanowicz
• [podpis w języku jidysz] Abram Mortkowicz [śpiewak, zam. w Końskich, lat 40, Akta urodzenia 21.02.1820]
• [podpis w języku jidysz] Mortka Glük [Glik Mortka – wyrobnik, zam. w Końskich, lat 25, Akta urodzin 23.04.1824]
• … …
• [podpis w języku jidysz] … …
• [podpis w języku jidysz] Aron Krawiëc
• [podpis w języku jidysz] Josek Mildman
• [podpis w języku jidysz] Boruch Watowicz
• [podpis w języku jidysz] Leibuś Swistalski
• [podpis w języku jidysz] Jankiel Swistalski
• [podpis w języku jidysz] Josek Kupfer
• [podpis w języku jidysz] … Tatelbaum
• [podpis w języku jidysz] Hein Markowicz z Dzibałtowa
• [podpis w języku jidysz] Josek Judka
• [podpis w języku jidysz] Josek Ciepielewski [Ciepielowski Josek – wyrobnik, zam. w Końskich, lat 52, Akta urodzenia 15.04.1822]
• [podpis w języku jidysz] Leizor Dayh [Daych Layzer – faktor, zam. w Końskich, Akta zeyscia 23.05.1819]
• [podpis w języku jidysz] Leibuś Weinig
• [podpis w języku jidysz] Jankiel Waxman
• [podpis w języku jidysz] Josek Brü
• [podpis w języku jidysz] Szmul Band
• [podpis w języku jidysz] Dawid Wisman
• [podpis w języku jidysz] Josek Skorka [Skorka Bański Josek – piekarz, zam. w Końskich, Akta małżeństwa 9.07.1824] [?]
• [podpis w języku jidysz] Leibus Wizmuntowski
• [podpis w języku jidysz] Leibus Jakubowicz [krawiec, zam. w Końskich, lat 28, Akta urodzenie 5.02.1824]
• [podpis w języku jidysz] Szmul Sokowski
• [podpis w języku jidysz] Szymon Złotowicz
• [podpis w języku jidysz] … …
• … …

[Karta 36]

• Mosziek Anklowicz [bakalarz, zam. w Końskich, lat 34, Akta urodzenia 24.01.1823]
• [podpis w języku jidysz] Chaim Elkowicz
• [podpis w języku jidysz] Dawid Kupfer
• [podpis w języku jidysz] Herszel Puławski
• [podpis w języku jidysz] Josek Wino…ski
• [podpis w języku jidysz] Josek Przedborz [Przedborski Josek – kupiec koniecki, zam. w Końskich, lat 28, Akta urodzenia 27.01.1814 lub kachalny, zam. w Końskich, Akta zeyścia 1.03.1820]
• [podpis w języku jidysz] Hersz Załucki
• [podpis w języku jidysz] Aron Ber Grynspan
• [podpis w języku jidysz] Josek Janowski
• [podpis w języku jidysz] Gabryel Opatowski
• Jakub Janowsky
• [podpis w języku jidysz] Wolf Raizman [Rayz Wolf Ber – handlarz, zam w Końskich, Akta urodzonych 27.12.1825] [?]
• [podpis w języku jidysz] Josek Włosowski
• [podpis w języku jidysz] Josek Lyszkiewicz
• [podpis w języku jidysz] Jeyzyl Lyszkiewicz
• [podpis w języku jidysz] Leibus Fizyk
• [podpis w języku jidysz] Szaja Jcyk Ostrojan
• [podpis w języku jidysz] Naftali Kop…lowicz
• [podpis w języku jidysz] Chaim Załucki [Załuski Chaym – wyrobnik, zam. w Końskich, lat 26, Akta urodzenia 18.06.1823]
• [podpis w języku jidysz] Dawid Rafałowicz [krawiec, zam. w Końskich, lat 24, Akta urodzenia 9.08.1820]
• [podpis w języku jidysz] Majer Faygu… 
• [podpis w języku jidysz] Gutman Bas
• [podpis w języku jidysz] Chaim Deich [Daych (Baich Chaim – 1816) Haym – faktor, zam. w Końskich, lat 35, Akta urodzenia 13.04.1820]
• [podpis w języku jidysz] Abel Baczynski [wyrobnik, zam. w Końskich, Akta urodzenia 17.12.1824]
• [podpis w języku jidysz] Manel Kupfer
• [podpis w języku jidysz] Motel Epretein
• [podpis w języku jidysz] Pinkas …
• [podpis w języku jidysz] … …
• [podpis w języku jidysz] Berek Hutt [?]
• [podpis w języku jidysz] Peysach Wróblewski
• [podpis w języku jidysz] Jonas Niedziwiedz
• [podpis w języku jidysz] Faymel Abramowicz [Abramowicz Fawlerd (Fawel) s. Abrama – czeladnik profesji krawieckiej, zam. w Końskich, Akta zapowiedzi 7.11.1824]
• [podpis w języku jidysz] Abram Angielski
• [podpis w języku jidysz] Mosiek Henik [Henik Mosek – faktor, zam. w Końskich, Akta urodzonych 31.05.1825]
• [podpis w języku jidysz] Henzel Blum

[Karta 37]

• [podpis w języku jidysz] Mosiek Rozencweig
• [podpis w języku jidysz] Jakob Mosiek Kohn
• [podpis w języku jidysz] Josek Blasz
• [podpis w języku jidysz] Zelman Ginter
• [podpis w języku jidysz] Herszel Kotlarczyk [czeladnik profesji krawieckiej, zam. w Końskich, Akta zapowiedzi 9.10.1825]
• [podpis w języku jidysz] Josek Sakowski
• [podpis w języku jidysz] Mosiek Gallman
• [podpis w języku jidysz] Josek Entzal
• [podpis w języku jidysz] Leibus Karkietowicz
• [podpis w języku jidysz] Abram Poznanski
• [podpis w języku jidysz] Chyl Mośkowicz
• [podpis w języku jidysz] Nosyn Ozenberg [Ostenberk Nozen – handlarz, zam w Końskich, lat 42 [Akta urodzin 6.02.1812] [?]
• [podpis w języku jidysz] Mosiek Rutman
• [podpis w języku jidysz] Abram Birencweg
• [podpis w języku jidysz] Jcyk Papiernik
• Josek Rozen
• [podpis w języku jidysz] Abram Szlachecki
• [podpis w języku jidysz] Aron Szmul Gut
• [podpis w języku jidysz] Abel Dawidowicz
• [podpis w języku jidysz] Mendel Wolanowski
• [podpis w języku jidysz] Jeruslem …muter
• [podpis w języku jidysz] Mortka Berger
• [podpis w języku jidysz] Mosiek Zaluski [Załuski Moszek – krawiec, zam. w Końskich, lat 24, Akta urodzenia 28.12.1820]
• [podpis w języku jidysz] Lewi Herszkowicz Dąbrowski
• [podpis w języku jidysz] Szmul Fizyk
• [podpis w języku jidysz] Majer Sokołowski
• [podpis w języku jidysz] Mosiek Orenberk
• [podpis w języku jidysz] Leibus Weiseblack

[Karta 38]

• [podpis w języku jidysz] Mosiek Miodowicz
• [podpis w języku jidysz] Hilel Grundman
• [podpis w języku jidysz] Mortka Eyzenberg [Eyzenberk Mortka – kupiec, zam. w Końskich, lat 56, Akta urodzenia 8.01.1819]
• [podpis w języku jidysz] Josek Mortkowicz
• [podpis w języku jidysz] Janus Eizheim
• [podpis w języku jidysz] Abram Goldbirg
• [podpis w języku jidysz] Jakob Moskowicz
• [podpis w języku jidysz] Haskiel Kak
• [podpis w języku jidysz] Wolf Jed…nacki
• [podpis w języku jidysz] Josek Całka
• Zusman Rozenzwaig [Rozencweig Zuzman – handlarz, zam. w końskich, Akta urodzonych 27.12.1825]
• [podpis w języku jidysz] Leibus Groskopf [Groskopf Laybus – kupiec, zam. w Końskich, lat 24, Akta urodzenia 29.04.1819]
• [podpis w języku jidysz] Hirszel Joskowicz [Joskowicz Herszla – handlarz, zam. w Końskich, lat 18, Akta zapowiedzi 13.03.1813]
• [podpis w języku jidysz] Wolf Hilel
• [podpis w języku jidysz] Abram Jakubowicz [Jakubowicz Abraham – bakalarz, zam. w Końskich, lat 30, Akta urodzenia 30.11.1820] 
• [podpis w języku jidysz] Jakob Wolfowicz
• [podpis w języku jidysz] Pantyl Herzkowicz [Herszkowicz Pantyl (Pantel – 1822) – czapnik, zam. w Końskich, lat 30, Akta zeyścia 10.08.1820] 
• [podpis w języku jidysz] Meylech Konig
• [podpis w języku jidysz] Wolf Lublinski
• [podpis w języku jidysz] Szmul Weltman [furman, zam. w Końskich, lat 32, Akta urodzenia 27.11.1823]
• [podpis w języku jidysz] Haim Leyb Markow…ki

 W dniu 24 czerwca 1831 niniejsza książka zakonkludowana [zakończona – SJP] została. Podpis nieczytelny.

Niniejsza książka składa się z stronic dziewięciu kolejną liczbą oznaczonych.

Referendarz Stanu Nadzwyczajny podpis nieczytelny.

Sekretarz KRSWiP [Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Policji] podpis nieczytelny.

[Karta 39]

Komisarz Obwodu Opoczyńskiego

Niniejsza książkę składająca się z arkuszy czterech, czyli kart ośmiu numerem kolejnym oznaczonych zawierającą w sobie Akt Przysięgi Homagialnej przez właścicieli domów, placów i mieszkańców miasta Końskich wyznania mojżeszowego na Wierność Ojczyźnie i Narodowi wykonanej poświadcza 

podpis nieczytelny

Pieczęć Komisarza Obwodu Opoczyńskiego

Zebrał:
Krzysztof Woźniak Końskie
Andrzej Hurec Nowy Dwór Mazowiecki

Przypisy

1. Posłużyłem się tekstem dostępnym w AGAD bardzo przystępnie wyjaśniniającym czytelnikom ideę składania przysięgi homagialnej. 
   „Przysięga homagialna, czyli przysięga na wierność panującemu władcy, jaką zobowiązani byli składać obywatele Królestwa Polskiego (na mocy wydanego przez cesarza rosyjskiego, jako króla polskiego, statutu organicznego z 19 listopada/1 grudnia 1815 r.) została anulowana aktem detronizacyjnym, uchwalonym przez Sejm 25 stycznia 1831 r. Ta radykalna decyzja parlamentu polskiego, proklamowała w ten sposób niepodległość narodu. Oznaczała vacat na tronie i składała decyzję co do wyboru nowego monarchy w ręce reprezentowanego w Sejmie społeczeństwa.
   Akt detronizacji pociągnął za sobą określone skutki natury prawnej i politycznej. Najważniejszymi były: sprawa wykonania nowej przysięgi homagialnej, która miała łączyć się z potwierdzeniem akcesu całego narodu do powstania, oraz kwestia deklaracji o formie rządu.
   Sprawa nowej przysięgi stała się przedmiotem prac komisji sejmowych, a następnie burzliwej dyskusji sejmowej w obu izbach, w której ścierały się różne poglądy. Ostateczną wersję prawa o przysiędze homagialnej przyjęto na posiedzeniu połączonych izb parlamentu 8 lutego 1831 r. Nakładała ona obowiązek wykonania przez każdego mieszkańca Królestwa Polskiego (powyżej osiemnastego roku życia) przysięgi Sejmowi, przy którym pozostawały prawa majestatu. Określono ją jako przysięgę na wierność Ojczyźnie i narodowi polskiemu reprezentowanemu w Sejmie, oraz na posłuszeństwo władzom ustanowionym przez Sejm, i na popieranie powstania. Uchwała o przysiędze oraz jej wykonanie, legalizowały de facto uchwałę detronizacyjną. Termin wykonania przysięgi, wyznaczony pierwotnie na sześć tygodni od podjęcia uchwały, był kilkakrotnie przedłużany.
   Według uchwały sejmowej i zarządzeń wykonawczych, księgi homagialne, w których ludność miała potwierdzać podpisem przysięgę, zostały otwarte dla ogółu ludności i funkcjonariuszy państwa w komisjach wojewódzkich, w biurach komisarzy obwodowych, w urzędach municypalnych, w gminach, oraz w niektórych urzędach centralnych dla pracowników określonych resortów. Kontrolę nad składaniem przysięgi sprawowały władze terenowe, centralne, resortowe oraz Rząd Narodowy i Sejm. Do jej organizowania włączyli się również duchowni (głównie rzymskokatoliccy). Po wykonaniu przysięgi na danym terenie, księgi i protokoły jej wykonania, przesyłano do Senatu, w którego Archiwum były deponowane (choć nie wszystkie trafiły tam przed końcem powstania).
   Mimo wysiłków władz nie wszędzie proces składania przysięgi przebiegał sprawnie. Wynikało to zarówno z czynników obiektywnych (zajęcie części terytorium przez nieprzyjaciela, toczące się walki), jak i niechęci części ludności do powstania (np. ewangelickich osadników niemieckich) czy słabych umiejętności organizacyjnych terenowego aparatu administracyjnego”…
   „Po upadku powstania listopadowego księgi homagialne, przechowywane w archiwum Senatu, zostały przejęte przez władze okupacyjne i miały być wykorzystywane do celów śledczych”.
   [AGAD, „Władze Centralne Powstania Listopadowego 1830-1831”]
2. Dla ciekawych wspomnę, że np. mianowanie na wniosek Stanisława hr. Małachowskiego w 1817 roku na stanowisko Burmistrza Michała Sudnika przez Sekretarza Stanu Józefa Zajączka, nie zyskało pełnej akceptacji Komisji Wojewódzkiej. Michał Sudnik do końca urzędowania pełnił stanowisko p.o.
3. W:  „Korrespondent Warszawski” nr 250 z dnia 17 września 1832.
4. W: AGAD „Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych, tudzież urzędników wojskowych Armii Polskiej, będących w czynnej służbie na dniu 29 listopada 1830 roku, którzy wykonali na [nowo] przysięgę wierności Najjaśniejszemu Cesarzowi i Królowi i dopełnili przepisanych formalności”.
5. W: Archiwum Wojewódzkie w Radomiu: „Opisanie Historyczne oraz Topograficzne Miasta Końskich Wielkie w Województwie Sandomierskim Obwodzie Opoczyńskim położonego. Widziałem i sprawdziłem Parnicki dozorca Miast. Sporządzone przez Michała Burmistrza tego miasta dnia 8 lipca 1820 r.”.
   Odręczny odpis otrzymałem od Krzysztofa Dorcza.
6. W: „Dyariusz Sejmu z r. 1830-1831”, T.1, s. 560, Kraków 1907, FBC PAN Biblioteka Kórnicka.
7. Krzysztof Woźniak, „Społeczeństwo Końskich: parafii i gminy koneckiej 1810-34. Urzędy i godności, stan ducha i posiadania, zawody”. 
   Zarzucono mi kiedyś, że jest to praca „która wzbudzi niewielkie zainteresowanie”, nadająca się co najwyżej do przypisów. Nie znajduję mocniejszych słów uznania dla mojej paroletniej, katorżniczej pracy.
8. Krzysztof Dorcz, „Z dziejów rzemiosła w Końskich”, Końskie 2001.

 Na koniec ogólnych uwag kilka:

1. Zdaję sobie sprawę z możliwej mojej niedoskonałości w odczytaniu nazwisk Żydów (nieporadne lub złe odczytanie). Chętnie przyjmę pomoc pro bono w prawidłowym odczytaniu – prześlę fotografie mikrofilmów.
2. Zamieszczę wkrótce III część przysięgi homagialnej złożonej 25 marca przez mieszkańców okolicznych miejscowości.
3. Wkrótce zamieszczę również tekst nt. koneckiego muzeum pod roboczym tytułem:  „Muzeum Ziemi Koneckiej im. Anny ze Stadnickich Małachowskiej w Końskich. Moje życzenia noworoczne dla przyszłego dyrektora/kierownika muzeum, czyli worek pełen marzeń”. 

Krzysztof Woźniak