Mało znana kamienna tablica na południowej ścianie kościoła p.w. św. Mikołaja w Końskich

W dniu 22 października członkowie koneckiej Komisji Społecznych Opiekunów Zabytków spotkali się z wykonawcą prac renowacyjnych wschodniej, najstarszej części murów: prezbiterium kościoła p.w. św. Mikołaja w Końskich. Podchodząc sceptycznie do spotkania byłem mile zaskoczony poziomem wiedzy konserwatora kierującego pracami, ciekawymi informacjami, o których dotychczas nie wiedziałem. Zaciekawił mnie element architektoniczny zwany „żabką”, występujący w narożnikach murów. Są już pierwsze rekonstrukcje i warto je zobaczyć. Czy wiedzą Państwo, co to jest? Renowacja witraży to temat zdecydowanie na osobny artykuł – wkrótce. Dlatego też spieszę się podzielić tymi nowinkami  z czytelnikami strony.

Omówię najważniejsze wg mnie „odkrycie”. 

Podczas prac renowacyjnych murów (od strony południowo-wschodniej) – tj. usuwania zanieczyszczeń: metodą nakładania pasty chemicznej i spłukiwania jej woda o określonej temperaturze; ujawniona została kamienna, niewielka tablica z 1634 r. poświęcona ks. Stanisławowi Modrzewskiemu. Odczytanie napisu po oczyszczeniu jest dzisiaj (jak się okazuje, a i znacznie wcześniej) b. utrudnione. Dlatego też postanowiłem pokazać historię tej tablicy i ujawniania jej treści na przestrzeni wieków.

1848

Julian Bartoszewicz w ciekawym dziełku „Kościół ś. Mikołaja w Końskich”, 1848 r. nie wspomina w opisach o tej tablicy.

• „Kalendarzyk Polityczny na rok 1848”, Julian Bartoszewicz „Kościół ś. Mikołaja w Końskich”, Warszawa 1848.

1898

W źródłach kościelnych, w krótkim opracowaniu „Historyczna wiadomość o kościołach, plebanii i funduszach probostwa w mieście Końskich…” brak jest informacji o tablicy z 1634 roku. Jest natomiast wymieniona inna tablica położona na murze tuż obok:

„napis skromny i cichy:

Żebrze westchnienia do zbawiciela Pana za duszę swoją

Xiądz tutejszy Piotr najniegodniejszy grzesznik r. 1767…

• „Historyczna wiadomość o kościołach, plebanii i funduszach probostwa w mieście Końskich, położonego w diecezji sandomierskiej, dekanacie koneckim – guberni radomskiej, powiecie koneckim”, zatwierdzony 8 stycznia 1892 r.

1902

„Z zewnątrz prezbiterium są dwa epitafia, wyrobione wprost dłutem na kamieniach ściany południowej. Między szkarpą narożną wschodnią, a oknem najbliższym wielkiego ołtarza, w dość znacznej wysokości, na jednym ciosie wyryty jest bez żadnego obramienia napis, mało dostrzegalny, a trudno dziś czytelny, nawet z Bliska:

R. D. STANISLAVS MODRZEWSKI

PARCHOCHI [sic!] ET SCHOLASTICI [sic!]

PIEAC … CT …

… IN KONSKIE A. D. 1634”.

• Stanisław Tomkowicz, „Z wycieczki do Królestwa Polskiego przez Stanisława Tomkowicza”, w: „Sprawozdanie Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, Kraków 1912.

1914

„Na tafli ciosu od strony południowej czytamy omszały na R. D. Stanislai Modrzewski parochi et scholastici officio pie ac scte defunctus annis 46 in Końskie A. D. 1634”

• Ks. Jan Wiśniewski, „Dekanat konecki”, Radom 1913.

1986

„Końskie, kościół parafialny, 1634 r. Graffito [napis wyryty na powierzchni], piaskowiec, kapitała humanistyczna [Kapitała jest pismem monumentalnym i majestatycznym]:

R(EVERENDVS D(OMINUS) STANISLAVS MODZE-

WSKI PARROCHI ET SCHOLASTTICI OFFICIO

-PIE  AC- S(AN)C(T)E -FVNCTVS ANNIS

IN KONSKIE A[NNO] D[OMINI]  1634 DI[E] [..]

• Zespół Redakcyjny Wydawnictw Muzeum Narodowego w Kielcach, „CORPUS INSCRIPTIONUM POLONIAE”, zeszyt piąty, Kielce 1989.

2009

Ks. Józef Barański wspomina tą tablicę i tak tłumaczy łaciński napis:

„W południowo-wschodnim narożniku prezbiterium, na wysokości około 3 metrów jest mało widoczny, wyryty w kamieniu omszały napis łaciński:

WIELEBNEMU P. STANISŁAWOWI MODRZEWSKIEMU, PROBOSZCZOWI I SCHOLASTYKOWI, PEŁNIĄCEMU SWÓJ URZĄD POBOŻNIE I CZYNNIE PRZEZ 46 LAT W KOŃSKICH A. D. 1634”.

Ks. Modrzewski był plebanem w Końskich w latach 1588-1634, najdłużej ze wszystkich proboszczów (rekordzistą pracy w tej samej parafii koneckiej jest katecheta ks. Józef Granat, który służył przez 54 lata – 1936-90).

• Ks. Józef Barański, „Kolegiata p.w. św. Mikołaja w Końskich, przewodnik po sacrum”. Końskie 2009, wydawnictwo Końskie.org.pl.

Zebrał Krzysztof Woźniak