Modliszewice koło Końskich. Dwór obronny

Modliszewice k. Końskich - dwór obronny. Budynek bramny od strony północnej. Fot. z około 1915 roku

Na niewielkiej elipsoidalnej wysepce (około 73×45 m) od strony południowej ulokowany jest budynek dworu. Naukowcy uważają, że wzniesienie dworu można datować na lata dziewięćdziesiąte XVI wieku z inicjatywy Andrzeja Modliszewskiego. W okresie zaś wcześniejszym funkcjonował prawdopodobnie dwór drewniany (druga połowa wieku XV). Od strony północnej na poziomie I piętra nad otworem wejściowym zachował się majuskulny napis CHRISTUS REX FORTIS VENIT IN PACE ET D[EUS HO]MO FACTUS EST SI DEUS NOBISCU[M] Q[U]IS C[ONTRA NOS]

Modliszewice k. Końskich - dwór obronny. Dziedziniec od strony południowej. Fot. z około 1915 roku

Kolejnym obiektem wzniesionym na wyspie w Modliszewicach był budynek bramny. Fundacja jego jest wiązana w literaturze z działalnością biskupa Jana Lipskiego. W portalu bramy przejazdowej znajduje się kartusz z herbem Jana Lipskiego, ciekawe również są kluczowe strzelnice.
Następne prace budowlane dotyczą głównie zmurowanie trzeciego budynku – tak zwanej kuźni (parterowy dom gospodarczy) i związane są z kolejnymi właścicielami Małachowskimi (druga połowa XVIII i I połowa IX wieku).

Modliszewice k. Końskich - dwór obronny. Środkowy fragment rekonstrukcji pieca kaflowego datowanego na lata trzydzieste XVII wieku. Próba rekonstrukcji zawarta w pracy Sylwii Jankowskiej-Muszelskiej. W dolnej części widoczny fryz kontynuacyjny: jeleń osaczony przez psy i grupę myśliwych, w górnej części fryz z zwróconymi do siebie głowami zwierząt kopytnych adorujących drzewko życia. Ponadto medaliony z głową cezara i rzymskiego orła

Z książki pp Eligii Gąsowskiej i Leszka Kajzera wyczytałem zgoła sensacyjną informację: Warto też dodać, że w trakcie odgruzowywania dworu na jesieni 1986 roku, przed rozpoczęciem odbudowy, znaleziono pod podstawą kominka i w jego okolicy ogromny zbiór kafli. Poszedłem tym tropem, dotarłem szesnaście lat temu do profesora Leszka Kajzera i później do Sylwii Jankowskiej-Muszelskiej. Tu dowiedziałem się więcej o skarbie. Celowo używam słowo skarb, bo znaleziono 567 fragmentów kafli, które można datować na lata trzydzieste XVII wieku, a co za tym idzie, że fundatorem pieca był Jan Lipski. Pani Jankowska-Muszelska pisze: Wartym podkreślenia jest to, że mimo dużej fragmentaryczności zbioru, udało się zrekonstruować bryłę pieca. Jest to drugi po piecu z Zamku Królewskiego w Warszawie, obiekt tego typu, który udało się w pełni zrekonstruować na podstawie materiału wydobytego drogą wykopalisk. Różni się się on jednocześnie od pieca warszawskiego znacznie bogatszym urzeźbieniem bryły, jak również znacznie bogatszym treściom ideowym zawartym na piecu.

Modliszewice k. Końskich - dwór obronny. Widok od strony południowej. Fot. Henryk Seweryn Zawadzki 1921 rok

Do zakończenia odbudowy dworu pozostało tak niewiele, a może również powstanie projekt rekonstrukcji pieca, nim kurz historii pokryje go grubą warstwą…

Modliszewice k. Końskich - dwór obronny. Widok od strony południowej po odbudowie. Fot. 2006 rok

Wybrana literatura:
– Eligia Gąsowska, Leszek Kajzer Dwór w Modliszewicach koło Końskich, Kielce 1990
– Sylwia Jankowska-Muszelska Piec z dworu w Modliszewicach koło Końskich na tle sztuki polskiej epoki Wazów, Łódź 1994