![Obraz świętej Tekli skradziony z kościoła w Nowym Kazanowie (feretron). Foto. Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach. Obraz świętej Tekli skradziony z kościoła w Nowym Kazanowie (feretron). Foto. Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach.](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-taklakazanow.jpg)
Skradziony i oddany obraz św. Tekli
Z kościoła w podkoneckim Nowym Kazanowie złodziej ukradł XVIII-wieczny obraz przedstawiający świętą Teklę. Zabytkowe płótno o dużej wartości historycznej znajdowało się przy bocznym ołtarzu.
– To obraz skromny, ale o dużej wartości historycznej – mówi Janusz Cedro, świętokrzyski wojewódzki konserwator zabytków.
Kradzież została zauważona podczas porządków w ostatnią sobotę [5.04.2014]. Z feretronu stojącego w kaplicy świętego Franciszka zniknął obraz.
– Złodziej wyjął go z ramy i zabrał. Z naszych ustaleń wynika, że płótno o rozmiarach 46 na 34 centymetry znikło między 17 marca a 2 kwietnia – opowiada Krzysztof Gaca, oficer prasowy koneckiej policji.
– To świętokradztwo. Trudno mi o nie kogokolwiek oskarżać. Nie wiadomo na razie czy to ktoś przygodny, czy kradzież na zlecenie – mówi proboszcz Parafii pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Nowym Kazanowie Stanisław Rożej i dodaje:
– Kościół jest otwierany na 30-40 minut przed mszą, w ostatnim czasie mieliśmy rekolekcje i całodzienną adorację, drzwi częściej były otwarte.
Skradziony obraz jest wpisany do rejestru zabytków.
– Jego wartość materialna nie jest istotna. To obraz o dużej wartości historycznej. Mocno związany z miejscem kultu, w którym się znajdował, ważny dla lokalnej społeczności. Od wieków był noszony z procesją – wyjaśnia Janusz Cedro, świętokrzyski wojewódzki konserwator zabytków.
– Mam kopię „Inwentarza kościoła po-Bernardyńskiego we wsi Kazanowie parafii Końskie…” z 1891 roku. Pod pozycją 219 jest w nim wymieniony „Obraz świętej Tekli Męczenniczki”. Wyceniono go wówczas na jeden srebrny rubel. Kazanów był kiedyś celem pielgrzymek. Niepoślednią rolę odgrywało to, że miejscowy kościół miał kilka obrazów słynących łaskami – opowiada znawca regionu Krzysztof Woźniak. Jak przypomina, w latach 60. ze świątyni skradziono rzeźbę Chrystusa biczowanego.
![Karta ze Spisu inwentarza kościoła po-bernardyńskiego we wsi Kazanowie parafii Końskie spisany na imię ks. Józefa Kiepala wikariusza w r. 1891. Pod numerem 219 w dziale Obrazy spisany jest obraz św. Tekli Męczenniczki. Kopia Spisu... w zbiorach KW. Karta ze Spisu inwentarza kościoła po-bernardyńskiego we wsi Kazanowie parafii Końskie spisany na imię ks. Józefa Kiepala wikariusza w r. 1891. Pod numerem 219 w dziale Obrazy spisany jest obraz św. Tekli Męczenniczki. Kopia Spisu... w zbiorach KW.](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-Tekla.jpg)
Z ostatniej chwili
Odnalazł się obraz świętej Tekli, który zniknął z kaplicy kościoła w Nowym Kazanowie w powiecie koneckim. Proboszcz, któremu zwrócono obraz tłumaczy policjantom, że nie może mówić o tym, kto wziął cenne płótno, bo obowiązuje go tajemnica.
W poniedziałek policjanci dostali sygnał, że z kościoła w podkoneckim Nowym Kazanowie zniknął XVIII-wieczny obraz przedstawiający świętą Teklę.
– We wtorkowy wieczór obraz został zwrócony. Obowiązuje mnie tajemnica, nie mogę mówić o osobie, która go przyniosła – informował w środowy ranek proboszcz Parafii pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Nowym Kazanowie Stanisław Rożej.
Ten, kto oddał wizerunek świętej Tekli tłumaczył podobno, że chciał naprawić obraz. Jak mówią policjanci, płótno wróciło oprawione w ramę.
![Kazanów, kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, widok na kościół i klasztor od strony północnej. Foto. KW. Kazanów, kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, widok na kościół i klasztor od strony północnej. Foto. KW.](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-1906.jpg)
Gdzie jest rzeźba biczowania Chrystusa?
Zbulwersowała mnie informacja o kradzieży obrazu z kościoła Najświętszej Marii Panny w Nowym Kazanowie. O samym kościele i klasztorze miałem zamieścić informacje (artykuły) już od dawna. Tak się jakoś nie składało. A jest o czym pisać. A i tematów do rozwikłania jest co najmniej kilka. Chociażby taka informacja, że w latach sześćdziesiątych (? – brak dokładnej daty) skradziono kamienną rzeźbę biczowania Chrystusa. Znajdowała się ona w kaplicy biczowania Pańskiego:
Stoją w tej kaplicy dwa ołtarze: św. Trójcy i Pana Jezusa przywiązanego łańcuchami do słupa. Chrystus Pan i słup naturalnej wielkości.
W posadzce znajduje się ocembrowana w 1894 r. studzienka, z wodą uważaną przez lud za cudowną. [Dekanat konecki, ks. Jan Wiśniewski].
Pod koniec lat siedemdziesiątych (brak dokładnej daty) z ogrodzenia (strona północna) kościoła zniknęła kamienna ostrołukowa bramka z gontowym daszkiem, ozdobioną symbolami franciszkańskimi z XVIII w. Gdzie się podziała? A do przypomnienia jest też wyjaśnienie historii budowy dzwonnicy…
Szukam fotografii: rzeźby biczowania Chrystusa i bramy, by umieścić je w internecie z informacją o kradzieży – „czasowym przemieszczeniu”. Może czytelnicy pomogą?
By przybliżyć czytelnikom strony wiedzę o kościele i klasztorze przedstawiam poniżej artykuł Stanisława Tomkowicza z 1902 roku [w: Sprawozdanie Komisji do badania historii sztuki w Polsce. Tom VIII, Kraków 1912.
![](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-3570.jpg)
![](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-3571.jpg)
Z wycieczki do Królestwa Polskiego. Nad Pilicą, Kazanów 1902
Kazanów. Wieś w pow. koneckim, należąca do gminy i parafii Końskie. Osada to stara. Już w r. 1222 stwierdzona jest dokumentami jej przynależność do rodziny Odrowążów, a w r. następnym z rąk Iwona, biskupa krak., przeszła w posiadanie jego krewnego (Monogr. Mogiły). Z pomiędzy kilku miejscowości tej nazwy w Polsce, ona właśnie jest historycznym gniazdem rodu Grzymalitów Kazanowskich. W XV w. wieś należała do Grzymality Dominika Lithwosza (Ltd. ben. Dług. 1, 327).
Znajduje się tu duży kościół i klasztor pobernardyński. Według Niesieckiego fundatorem klasztoru był Hieronim K, chorąży sandomirski, syn Mikołaja a wnuk Bartłomieja, dworzanina Zygmunta I, prawnuk zaś owego Dominika z Kazanowa, Grzymality, którego Długosz Lithwoszem nazywa.
Kościół obszerny, sklepiony, o typie XVII w., jednonawowy z długim prezbiterium, w budowie swej nic ciekawego nie przedstawia. Jest typu barokowego, ale bez ozdobności w architekturze zarówno zewnątrz, jak wewnątrz.
![Kazanów, kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Ponad ołtarzem, na ścianie prezbiterium lustro w rokokowej ramie, na nim obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w. XVII, w sukience srebrnej z końca w. XVII. Foto. KW. Kazanów, kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Ponad ołtarzem, na ścianie prezbiterium lustro w rokokowej ramie, na nim obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w. XVII, w sukience srebrnej z końca w. XVII. Foto. KW.](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-1885.jpg)
Wnętrze tylko całe dekorowane malowaniem sciennem klejowem, udającem pilastry, gzymsy, gurty sklepienne w tonach wyblakłych, wśród których przeważa kolor różowy. Dekoracja ta pełna niezbyt szczęśliwych skróceń architektonicznych i fałszywych perspektyw. Na sklepieniu między gurtami i na polach ścian są jeszcze sceny figuralne, licho zrobione. W połowie prezbiterium jest ołtarz drewniany, bogato i dosyć gustownie przyozdobiony snycerską ornamentyką w stylu rokoko. Na koloryt jego składa się złocenie rzeźb i błyszczący lazur teł, kładzionych farbami t.zw. emaliowymi (na posrebrzanym gruncie). Ołtarz wraz z bocznymi w tymże samym stylu ściankami niższymi tworzy przedział, za którym mieści się chór zakonny, zachowany z dawnym urządzeniem.
Wśród malowań wysoko nad oknem najbliższem w. ołtarza a cornu epistolae jest namalowany napis:
Anno Dom. I764. die 10 Aug. ecclesiam hanc conseeravit Illustr. Dns Ignatius a Kozierogi Kozierowski episc. adratensis, can. reg. s. Aug. in Mstów, praep. et perpetuus praelatus, impensts illustr. excell. dominae Isabellae de Humieciis Małachowska, supr. Regni cancellariae, quae larga contulit beneficia.
![Kazanów, kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Kamienna płyta nagrobna Zofii z Kozietuł Skarbkówny Kazanowskiej (zmarłej 1643), chorążyny sandomierskiej, z wypukłorzeźbioną, leżącą postacią zmarłej i obramieniem inskrypcyjnym. Foto. KW. Kazanów, kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Kamienna płyta nagrobna Zofii z Kozietuł Skarbkówny Kazanowskiej (zmarłej 1643), chorążyny sandomierskiej, z wypukłorzeźbioną, leżącą postacią zmarłej i obramieniem inskrypcyjnym. Foto. KW.](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-1887.jpg)
Kościół ma przybudowane dwie kaplice boczne, centralne, przy nawie głównej. W kaplicy, będącej po lewej ręce patrzącego na w. ołtarz, jest oprawione w ramkę pismo, niedawnego pochodzenia, na arkuszu papieru z datami historycznymi. Według tego: Hieronim Kazanowski wystawił klasztor drewniany, a murowany kościół wystawiła Izabella z Lanckorońskich Lipska, kasztelanka radomska, żona Jana Lipskiego, właściciela Modliszewic itd. Budowę tę skończyła 1694 r. i pół klasztoru także wymurowała. Lipscy ci są herbu Łada, a Modliszewice graniczą z Kazanowem. Córka Jana Lipskiego, który był kasztelanem małogoskim, a bratem Konstantyna, arcyb. lwowskiego, wyszła za Humieckiego i podobno przez nią Modliszewice dostały się kanclerzowi Małachowskiemu, ożenionemu z Humiecką.
Z frontu kościoła jest dobudowana niska kapliczka kwadratowa, do której wejście po schodach na dół. Znajduje się w niej studzienka z wodą jakoby cudowną.
![Kazanów, kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Ta pasja drewniana była na krzyżu przy drodze publicznej ze wsi Kije [dawne województwo sandomierskie] 15 mil od wsi Kazanowa. Od pobożnych ludzi wielce była uważaną, w swych potrzebach udawali się modląc przed nią i odbierali pociechę podług swoich żądań... Artykuł o tym krucyfiksie zamieściłem na stronie 10.08.2010 r. Foto. KW. Kazanów, kościół pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Ta pasja drewniana była na krzyżu przy drodze publicznej ze wsi Kije [dawne województwo sandomierskie] 15 mil od wsi Kazanowa. Od pobożnych ludzi wielce była uważaną, w swych potrzebach udawali się modląc przed nią i odbierali pociechę podług swoich żądań... Artykuł o tym krucyfiksie zamieściłem na stronie 10.08.2010 r. Foto. KW.](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-1884.jpg)
Pomniki w kościele ważniejsze są tylko dwa. W chórze za w. ołtarzem w posadzce jest kamienna płyta grobowa, prostokątna (dług. 2 m. szer. 1,02 m.) z napisem dokoła brzegu, wykonanym przez rycie w głąb tła, a zostawienie liter w powierzchni kamienia. Napis jest starty, można tylko jeszcze odczytać część jego:
…DVS NICOLAVS DE KAS…
a zatem będzie to zapewne grób Mikołaja Kazanowskiego, ojca Hieronima, fundatora klasztoru.
Drugim jest płyta z piaskowca, prostokątna (dług. 2,39 m, szer. 1,05 m.), umieszczona dziś w ścianie w samym narożniku pod chórem muzycznym, tuż nad posadzką, na lewo głównego wejścia. Jest to pomnik Zofii z Kozietuł Skarbkównej, żony Adama Kazanowskiego, chorążego sandomirskiego, zmarłej w 28 roku życia 1645 r. Jej cała postać w pół wypukło rzeźbie naturalnej wielkości, w habicie zapewne tercjarskim, w pozycji leżącej, sportretowaną jest na nim. Rzeźba to bardzo dobrego rysunku i wykonania. Twarz niestety uszkodzona, ale uderza spokojny układ ciała zmarłej, położnej jak na katafalku; jedynym niezgrabnym szczegółem jest zbyteczne oddalenie od siebie stóp. Szczegóły ubrania, fałdy habitu z grubego sukna, welon na głowie, sznur węzłowaty, wyrzeźbione miękko z wielkim a szczerym realizmem. Z długiego a naiwnie rzewnego napisu, obiegającego w większych literach powierzchnię płyty, a w mniejszych ściętą jej krawędź, dowiadujemy się, że Zofia młodo, bo w 14. roku życia oddana była w małżeństwo, że zmarła pod niebytność męża, który z wojny powróciwszy, wystawił tę pamiątkę ukochanej żonie i przechodnia prosi o współczucie dla swego nieszczęścia a modlitwę dla zmarłej.
![](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-3564.jpg)
![](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-3566-1.jpg)
Kościół w Kazanowie stawiany był jako miejsce grobowe dla rodziny fundatorów. Podziemia, do których się wchodzi ze środka nawy, są obszerne i suche, niewysokie, podzielone na kilka kompartymentów. W kilku bocznych jakby celach zakratowanych widać trumny. W przedziale środkowym leży ich także kilka. Niektóre drewniane bez napisów. Kilka jest kamiennych, marmurowych, ale kształtu i wielkości trumny, nie sarkofagu. Na dwóch dostrzegłem napisy.
1 Mała marmurowa, brunatna; na wieku ryty ornament
i napis:
STA : DE KA : KAZANOWSKI
VIXIT HEBDOMADAS 22
OBIIT 1640 DIE 26 APRIL.
poniżej ryty herb Grzymała.
2 Trochę większa, też marmurowa, na wieku ryty h. Grzymała, dokoła niego litery
M. K. Z. K., a poniżej:
OBIIT ANNO DNI
DIE 4 AVGVSTI AE
TATE 2 ANNIS
MENSIBVS 3 COMPLET
1638
Obie więc trumny mieszczą zwłoki dzieci, może potomstwa Adama i Zofii z Kozietulskich.
W księgach sepultur kośc. paraf, w Końskiem wyczytałem, że pod kościołem w Kazanowie pochowani zostali także: Jan Dunin, burgrabia opoczyński +1755 i żona jego, Helena +1753. Nagrobków ich ani trumien nie znalazłem.
W zakrystii przechowują kielich srebrny, złocony, późno-renesansowy, ciekawy z tego względu, że na jego nodze wyryty jest h. Rawicz z literami A. R. i napis:
Agn. Roszowska 1596.
Otóż nieznani są Roszowscy h. Rawicz i nie wiadomo nawet, by istniał ród szlachecki tego nazwiska.
Jest też kilka pięknych starych ornatów, sześć jedwabnych z tkanin różnych z XVIII w. Ornat czerwony ma boki aksamitne spłowiałe, kolumnę felours frappe — na tle jakby z rypsu, blado różowem, kwiaty aksamitne różnobarwne, ale też blado trzymane. Całość wrażenia przepyszna. Podobna tkanina zamówioną została niedawno przez krakowski zakład restauracji paramentów p. Pydynkowskiej według próbki starej z kościoła P. Maryi z XVII wieku.
![](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-5596.jpg)
![](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-5597.jpg)
![](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/kazanow-5598.jpg)