Konecki wizerunek Baranka Bożego umieszczony na monstrancji, jest z nami, mieszkańcami Końskich od co najmniej 300 lat. Jest to niewielka plakieta, jedna z czterech, zdobiąca monstrancję przechowywaną w kościele p.w. św. Mikołaja. Niewielu z nas mogło zobaczyć ten wizerunek z bliska. Przez wieki używana podczas Mszy i uroczystości kościelnych; dzisiaj można ją zobaczyć z bliska w kościele tylko z okazji Wielkanocy.
Dopiero niedawno, dzięki uprzejmości ks. proboszcza Andrzeja Zaparta mogłem monstrancję sfotografować. Z posiadanych opisów wiedziałem o umieszczonym na medalionie wizerunku Baranka Bożego.
Celowo przytoczyłem cztery opisy monstracji, by uważnie czytając zdać sobie sprawę z niedoskonałości tychże opisów. Może zatem warto pokazać medaliony i samą monstrancję z bliska.
![Plakieta z wizerunkiem Dzieciątka Jezus z krzyżem na podstawie monstrancji z 1707 roku. Motyw leżącego bądź siedzącego Dzieciątka Jezus, któremu towarzyszą narzędzia Pasji (łac.: arma Christi) pojawił się w sztuce barokowego Rzymu w latach dwudziestych - trzydziestych XVII wieku. Kult Dzieciątka Jezus w Europie doby Kontrreformacji wytworzył wiele formuł ikonograficznych obrazujących relację między Dzieciątkiem a jego przyszłym losem. Idea, że Droga Krzyżowa - via crucis - rozpoczęła się już w Dzieciństwie Jezusa, odwoływała się do mistyki średniowiecznej, przede wszystkim do Tomasza a Kempis, który w medytacjach „O naśladowaniu Chrystusa” przedstawiał koncentrowanie się myśli małego Jezusa na Jego zbawczej śmierci… [wg opisu obrazu nieznanego twórcy z XVIII w Muzeum Narodowym w Krakowie]](https://konskie.org.pl/wp-content/uploads/2022/11/konskie-dzieciatko-z-krzyzem.jpg "Plakieta z wizerunkiem Dzieciątka Jezus z krzyżem na podstawie monstrancji z 1707 roku. Motyw leżącego bądź siedzącego Dzieciątka Jezus, któremu towarzyszą narzędzia Pasji (łac.: arma Christi) pojawił się w sztuce barokowego Rzymu w latach dwudziestych - trzydziestych XVII wieku. Kult Dzieciątka Jezus w Europie doby Kontrreformacji wytworzył wiele formuł ikonograficznych obrazujących relację między Dzieciątkiem a jego przyszłym losem. Idea, że Droga Krzyżowa - via crucis - rozpoczęła się już w Dzieciństwie Jezusa, odwoływała się do mistyki średniowiecznej, przede wszystkim do Tomasza a Kempis, który w medytacjach „O naśladowaniu Chrystusa” przedstawiał koncentrowanie się myśli małego Jezusa na Jego zbawczej śmierci… [wg opisu obrazu nieznanego twórcy z XVIII w Muzeum Narodowym w Krakowie]")
Opis 1
…Monstrancja późnobarokowa 1707 z herbem Śreniawa i literami Z. AK. LM W H SKŁ (być może Anny z Lubomirskich Małachowskiej wojewodziny poznańskiej?) o 153 promieniach…
Tak niewiele informacji podaje: Katalog zabytków sztuki w Polsce… Warszawa 1958.
Opis 2
Ks. Jan Wiśniewski w swoim dziele: Dekanat konecki, Radom 1913 pisze:
W zakrystii, mieszczącej się od północy, po stronie ew. ołtarza, przechowują się: monstrancja barokowa, o 153 promieniach. podstawę ozdabiają medaliony: Dzieciątka Jezus dźwigającego krzyż. Napis ma taki:
Anno dni 1707 m. febr. d. 13.
Herb Śreniawa w książęcej (Lubomirskich) mitrze pośród liter pionowo wypisanych:
AK. LM.
W. H.
S. KL.
Prawdopodobnie jest to dar Anny z Lub. Mał. żony Stan. Mał. wojew. pozn. matki Jana w k. k…
Opis 3
Nieco więcej wnosi notatka z Wycieczki do Królestwa Polskiego dokonana przez Stanisława Tomkowicza jesienią 1902 roku. Tomkowicz zapisał:
Jest także monstrancya srebrna, pozłacana z nogą ozdobioną medalionami au repousse:
- św. Anna z Matką Boską
- Dzieciątko Jezus bawiące się z kozą
- św. Jan z barankiem
- św. Stanisław biskup
Koło melchizedechu [część monstrancji mająca kształt półksiężyca, w którą wkłada się konsekrowaną hostię] ładne aniołki lane. Styl barokowy. Na krawędzi stopy napis ryty:
Anno Domini 1707 mense febr. die 13
i tarcza z h. Śreniawa pod mitrą książęcą, dokoła litery:
AK. LM. W. B. S. KŁ.
Kto wie, czy te litery, na których znać nawet jakieś poprawki, nie odnoszą się do Anny z Lubomirskich Małachowskiej, żony Stanisława Małachowskiego, wojewody poznańskiego, starosty krzeczowskiego i łukowskiego, który umarł w 1699, a matki Jana Kanclerza, właściciela Końskiego. K mogłoby oznaczać drugie nieznane nam jej imię, a B być może mylnie zamiast P wyrytem…
Opis 4
Jeszcze inaczej opisuje monstrancję Spis mniejszy Inwentarza dwóch kościołów i plebanii parafii Końskie ukończony, a w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach spisany… (sporządzony w Końskich 6/18 października 1891 roku). W rozdziale Naczynia i sprzęty kosztowne… w srebrze zapisano:
Monstrancja z Melchizedechem w promienie częścią wyzłacana, na podstawie ozdobionej pięknemi płaskorzeźbami – za obecnego proboszcza odnowiona i ozłocona z dodaniem na wierzchu wyobrażenia pana Jezusa pod którem umieszczone godło ducha Świętego – na około Melchizedechu wineta z obłoków i Aniołków, a z tyłu czeskiemi kamieniami ozdobiona…