Stronie konskie.org.pl „stuknęło” osiem lat działalności, zostało zamieszczonych 400 artykułów – właśnie ten jest 401. Można by odnieść wrażenie, że tematyka powoli się wypala… Nic bardziej mylnego. Mam pewność, że jesteśmy na początku drogi.
Dzisiaj rozpoczynam tematykę banknotów zastępczych, bonów i monet dominialnych związanych z naszym terenem – mam na myśli powiat konecki w granicach przed 1939. A jest o czym pisać i co zamieszczać. Nie przypuszczacie Państwo jak wiele. A to: banknoty dominialne z Białaczowa , monety dominialne z Bliżyna i inne. Wśród tych innych zupełnie nieznane są banknoty dominialne z Końskich Wielkich z połowy XIX wieku. To prawdziwe rarytasy sporadycznie notowane w literaturze przedmiotu (a jest ich w kolekcji kilkadziesiąt egzemplarzy – ja znam tylko jeden notowany przez prof. Mariana Kowalskiego).
Wyobrażam sobie, że mógłby powstać katalog koneckich banknotów zastępczych, bonów i monet dominialnych z reprintami tychże.
KW
Spójnia
Spółdzielnia Oszczędnościowo – Pożyczkowa w Końskich pod nazwą Koneckie Chrześcijańskie Towarzystwo Oszczędnościowo – Pożyczkowe „SPÓJNIA” zostało powołane 11 sierpnia 1911 roku. Terenem działania Towarzystwa był powiat konecki i opoczyński. Obecni na zgromadzeniu członkowie w liczbie 107 osób złożyli deklaracje o odpowiedzialności za ewentualne straty Towarzystwa. Do zarządu wybrano: Juliusza Tarnowskiego – na Prezesa Zarządu, Albina Chojkę – na wiceprezesa, członków Zarządu: Władysława Królikiewicza, Feliksa Białeckiego i Antoniego Postułę. Do Rady Nadzorczej wybrano: Władysława Kledzika, Jana Radwana, Teofila Andrusiewicza, Feliksa Zbrożka, a w skład Komisji Rewizyjnej: Bronisława Sommera, Kryspina Zieleniewskiego oraz Stanisława Macusza. Podjęto uchwałę, aby od udzielonych pożyczek pobierać oprocentowanie 7,5%, a za wkłady z wypowiedzeniem rocznym płacić 6%, a poniżej jednego roku 5%. Wkład roczny jednego członka ustalono na 3 tys. rubli…
W ciągu 4 miesięcy 1911 roku zysk z działalności wynosił 312 rubli, za rok 1912 osiągnięto zysk 1645 rubli. W tym czasie ilość członków wynosiła już 832 osoby.
W dniu 29 lipca 1914 roku Towarzystwo zawiesza swoją działalność podejmując ją na nowo w 1915 roku – udzielając nowych kredytów, przyjmując nowych członków.
Za rok 1917 na skutek wewnętrznych antagonizmów między członkami Towarzystwa, Bank ponosi stratę w wysokości 15 tys. rubli. Aby uzyskać rentowność Towarzystwo podejmuje oprócz działalności kredytowej, prowadzenie handlu cukrem, węglem, drewnem, żelazem, koksem i naftą dla zaopatrzenia miasta. Już w 1918 roku zysk wynosi 17 tys. rubli oraz zostaje założony dom handlowy jako jeden kierunek działalności „SPÓJNI”, a jako drugi dział pożyczkowo – oszczędnościowy.
Po odzyskaniu niepodległości Towarzystwo wznawia swoją działalność w dniu 9 stycznia 1921 roku. Na nadzwyczajnym ogólnym zebraniu reprezentantów dokonuje się przyjęcia nowego statutu oraz zmiany nazwy na Bank Ludowy.
[W: Jadwiga Orłowska,
Bank Spółdzielczy Końskie. Rok Założenia 1911,
Końskie październik 1986]
(fałszywy banknot zapewne dzisiaj jest rarytasem niewielu zbiorów) z 5.05.1916. Plakat z kolekcji Małgorzaty Malanowicz w zbiorach Muzeum Regionalnego PTTK w Końskich (muzeum od 7.10.2009 r. – na uchodźstwie).
…Na rynku pieniężnym krzewiła się spekulacja. Pierwszym symptomem tej spekulacji był zróżnicowany kurs rubla uszkodzonego i nie uszkodzonego. Niemożność normalnej wymiany banknotów zużytych na nowe spowodowała, szczególnie od połowy 1917 r. niechęć przyjmowania banknotów wykazujących chociażby najmniejsze uszkodzenie, przedarcie, a nawet zgięcie.
W tej sytuacji rozróżniano banknoty „dobre”, lekko uszkodzone, „uszkodzone”, przy czym spadek ceny tych ostatnich dochodził do 30%…
[W: Henryk Cywiński, Dziesięć wieków pieniądza polskiego, Warszawa 1987]
W swojej pracy: Zarys historii Końskich i okolicy, Andrzej Fajkosz podaje informacje o organizacjach społecznych działających w 1912 roku w Końskich:
Były to między innymi: Chrześcijańskie Stowarzyszenie Pomocy Biednym, Straż Pożarna, Oddział Wzajemnej Pomocy Robotników Rolnych, Oddział Związku Zawodowego Robotników Przemysłowych, Oddział Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich. Była też Kasa Oszczędnościowo – Pożyczkowa, której prezesem był naczelnik powiatu Iwan Górski oraz druga Kasa Oszczędnościowo – Pożyczkowa o nazwie „SPÓJNIA”. – maszynopis w zbiorach KW