Dzwon na gwałt [trwogę] – Bedlno 31.05.1814

Pieczęć owalna lakowa z napisem w trzech rzędach poziomych majuskułą (literami drukowanymi): PIECZĘC – GMINY – BEDLNA; nad napisem rozeta, pod napisem krzyż równoramienny; średnica 23×25 mm; lak czerwony. Pieczęć na dokumencie z 18.05.1811 r. w zbiorach KW.

Praca przy wertowaniu akt urodzeń, małżeństw, zgonów jest trudna i żmudna. Jeżeli można mówić o korzyściach z tego płynących, to pojawiają się one później; w momencie gdy mamy „opanowanych” co najmniej kilka dekad. Można wtedy wyciągać wnioski, dokonać porównań, „pobawić się” statystykami…
Zawstydzono mnie nieco przy okazji publikacji artykułu pt.: Czy król Stanisław August Poniatowski był w Gowarczowie w 1787? Kalendarium pobytu SAP w Końskich i okolicy.
Pominąłem informację o wizycie króla SAP w Maleńcu w dniu 15 lipca 1787 roku. Pani, która zwróciła mi uwagę na nieobecność Maleńca w kalendarium wizyty SAP obiecałem odrębny artykuł. Właśnie rośnie on w siłę. Wertuję akta parafii i gminy Bedlno, do której Maleniec należał w owym okresie. Sprawdziłem zapisy akt z dwóch dekad, przejrzałem swoje zgromadzone dokumenty – można już co nieco pokazać. Zacznę od takiej małej „perełki” – zapisu ks. Andrzeja Zawilińskiego plebana kościoła w Bedlnie z dnia 31 maja 1814 roku.

Bedlno. Roku tysiąc osiemset czternastego, dnia trzydziestego pierwszego miesiąca maja. Przed Nami Plebanem Parafii Bedlno Powiatu Konieckiego w Departamencie Radomskim stawił się starozakonny Rubin Ickowicz, Syn Starozakonnego Icka Lewkowicza żyjącego i Ruchli Mośkowiczowney nieżyjącey prawych Małżonków w Włości Bedlno Gminie Bedlenko zamieszkały mający lat podług…

Tu zapis się urywa i na całej następnej stronie pojawiają się ciekawe dwa zdania opatrzone tytułem: Pustka

Vacum
Przypadek
Nie tak z nieostrożności jako bardziej z przestrachu
gdyż pisząc Akta, we dzwon na gwałt uderzono.
Proszę więc czytelnika łaskawego o przebaczenie,
oraz darowanie Winy na którą zasłużyłem.

Akta małżeństw z dnia 31.05.1814 – kolejne strony dokumentu z zapisem Vacum.
W: FamilySearch.

Na kolejnej stronie ks. proboszcz Zawiliński (w Bedlnie od 1809 do 1832) kontynuuje zapis dotyczący aktu małżeństwa Rubina Ickowicza i Ruchli Mośkowiczównnej. A sam zapis to taka drobna ciekawostka ubarwiająca i ożywiająca nieco mitręgę wertowania akt.
A swoją drogą ks. Zawiliński nie opisuje co tak naprawdę się wydarzyło. A były wcześniej (a później też) wydarzenia w życiu Bedlna uzasadniające użycia dzwonu „na trwogę – gwałt”.
Z informacji podanych przez ks. Jana Wiśniewskiego, Dekanat opoczyński, Radom 1913 czytamy:

  • Ks. Brzeziński w 1794 r. podczas gwałtów moskiewskich drapnął za Pilicę i tam kilka tygodni się ukrywał ocalając życie. Zaś w Bedlnie żołdactwo rabowało co mogło…
  • W 1812 r. z 12 na 30 października [zapewne z 12 na 13 października] świętokradzcy wyłamali drzwi do kościoła, skradli monstrancję, kielichy, puszkę, obrusy, korale.
  • W 1827 r. okradziono kościół św. Leonarda z ornatów, korali z Matki Boskiej…
Ciekawy zapis ks. Jana Romanowskiego z dnia 3 maja 1839 r.
obrazujący rozmieszczenie ludności w parafii i gminie Bedlno.
Ogółem w parafii było 1178 mężczyzn i 1225 kobiet; razem 2403.
W: FamilySearch.
Pieczęć okrągła tuszowa z napisem majuskułą – w otoku:
OSCIOŁ PARAFIALNY W BEDLNIE *;K
i w trzech rzędach poziomych: POD – TYTUŁEM – S: ANNY -*;
[gwiazdka oznacza ornament zamykający fragment napisu]; średnica 31 mm; tusz czarny.
Pieczęć na dokumencie z 30.01.1813 r. w zbiorach KW.
Belno (Bedlno). Fragment Mapy Zachodniej Galicji A. Meyera von Heldensfelda z lat 1801-1804, Wiedeń, Osterreichisches Staatsarchiv-Krigsarchiv, kopia w archiwum ROBiDZ w Kielcach.

Więcej o parafii Bedlno odnajdziemy w przygotowywanym artykule: Świeccy pracownicy kościoła i plebanii w Końskich, Gowarczowie, Bedlnie, Kazanowie i Kościeliskach. Artykuł wkrótce.
Ponadto w przygotowaniu do wydania: Społeczeństwo gminy i parafii Bedlno 1810-25. Urzędy i godności, stan ducha i posiadania, zawody.

Krzysztof Woźniak